Του Αντώνη Αργυρού
1.-Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975 ψηφίστηκε στις 7 Ιουνίου 1975 (άρχισε να ισχύει από τις 11 Ιουνίου 1975) από την Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή και με αυτό καθιερώθηκε ως πολίτευμα η Προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975 έχει μέχρι σήμερα αναθεωρήθηκε το 1986, 2001, το 2008 και με το Ψήφισμα της 25ης Νοεμβρίου 2019 της Θ’ Αναθεωρητικής Βουλής, που δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 187/Α’/28.11.2019. Το Σύνταγμα δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ A 211/24.12.2019.
Η διαδικασία της αναθεώρησης προβλέπεται στο άρθρο 110 του Συντάγματος και στο άρθρο 119 του Κανονισμού της Βουλής. Σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 110 παρ. 6) «Δεν επιτρέπεται αναθεώρηση του Συντάγματος πριν περάσει πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης.[1]» και συνεπώς μετά τη συμπλήρωση του χρόνου αυτού είναι δυνατή η έναρξη της διαδικασίας για μια νέα αναθεώρηση[2]. Το 2024 είναι χρονιά έναρξης της διαδικασίας Αναθεώρησης και πρέπει η Αναθεώρηση να είναι καρπός γόνιμου διαλόγου, όχι μόνον μεταξύ των ειδικών επιστημόνων, αλλά με την συμμετοχή και όχι ερήμην των πολιτών αφού η αναθεώρηση είναι βαθύτατα πολιτική πράξη. Πρέπει άμεσα να ανοίξει ευρύτατος διάλογος με όλα τα μέσα ενημέρωσης και με το Διαδίκτυο, όπου όλοι οι Έλληνες πολίτες θα μπορούν να καταθέτουν τις απόψεις τους, έτσι ώστε άξια να μπορούμε να έχουμε ένα νέο Σύνταγμα
2.-Η αναθεώρηση που ολοκληρώθηκε το 2019 δεν είχε τόλμη ή πρωτοτυπία και δεν άγγιξε τα μεγάλα ζητήματα που χρόνια ταλανίζουν τον τόπο, εισέφερε όμως βελτιώσεις σε ορισμένα σημαντικά ζητήματα όπως :εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας χωρίς διάλυση της Βουλής, εξεταστικές επιτροπές από τη μειοψηφία, απάλειψη της προνομιακής παραγραφής για την ευθύνη Υπουργών, εκλογή ηγεσιών ανεξάρτητων Αρχών.
Το ζήτημα μιας νέας διαδικασίας Αναθεώρησης πρέπει να προβληματίσει με την σκέψη ότι τεράστια θέματα έχουν ανακύψει εν τω μεταξύ και πρέπει ν ’αντιμετωπισθούν. Το πέρασμα του χρόνου επιβάλλει αλλαγές. Οι αλλαγές επιφέρουν αβεβαιότητα η οποία αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο του μέλλοντος. Μεταξύ των σημαντικότερων παραγόντων που αναμένεται να επηρεάσουν τις εξελίξεις σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο τα επόμενα χρόνια είναι : α)το δημογραφικό, β)οι πηγές ενέργειας ,γ)η προστασία της ιδιωτικότητας ,δ)η βελτίωση του τρόπου ζωής, ε) η κλιματική αλλαγή, στ) η περιβαντολλογική ευθύνη, ζ)βιώσιμη ανάπτυξη, στ)η αποτελεσματική διακυβέρνηση, ζ) η οικονομία, και η)η τεχνολογική επανάσταση θ) η Παιδεία. ι) η τεχνητή νοημοσύνη.
Μέσα στο πλαίσιο των μελλοντικών εξελίξεων: η Ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η κοινωνική ανισότητα, το κράτος δικαίου πρέπει να απασχολήσουν οπωσδήποτε την συνταγματική αναθεώρηση χωρίς τις παρωπίδες και υπερβολές του παρελθόντος.Η Αναθεώρηση πρέπει να αποσκοπεί στη σημερινή νεολαία που θα κληθεί να διαχειριστεί την κρίσιμη κατάσταση με ορίζοντα το 2035.
3.- Το Σύνταγμα χρειάζεται μια συνεκτική αναθεώρηση που θα αντιμετωπίσει τις παθογένειες του συστήματος και θα αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της νέας εποχής και ιδίως της κλιματικής αλλαγής, της ανατροπής της παγκόσμιας ισορροπίας, την πρόοδο της επιστήμης, της τεχνολογίας και της επιχειρηματικής καινοτομίας, την ανάγκη διατήρησης ορισμένων πλευρών της παράδοσης και την εναρμόνισή τους με την ελληνική ιστορία και παράδοση, τις συγκλονιστικές μεταβολές στις σχέσεις των ανθρώπων, τη ραγδαία επέκταση της δημοκρατίας, της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και τις νέες απειλές που υφίσταται καθημερινά η Ελλάδα.
Ο τόπος πλέον χρειάζεται οπωσδήποτε «ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ» η οποία πρέπει να προσδιορίζεται από τον αναπτυξιακό σχεδιασμό, από την αναθεώρηση του Συντάγματος, δηλαδή τη νέα αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος και τη διεύρυνση των δικαιωμάτων, την ανακατανομή του παραγόμενου νέου πλούτου και την αποκατάσταση των ίσων ευκαιριών και δικαιωμάτων στους χώρους της εργασίας.
Όπως έχει διατυπώσει με τρόπο κλασσικό ο Montesquieu , «το καλύτερο πολίτευμα είναι εκείνο στο οποίο υπάρχουν θεσμικά όρια στην υπερβολική συγκέντρωση της εξουσίας, και τα καλύτερα όρια είναι όταν τα πράγματα έχουν έτσι διευθετηθεί «ώστε η (μία) εξουσία να αναχαιτίζει την (άλλη) εξουσία».
Χαρακτηριστικά του νέου συντάγματος πρέπει να είναι η αμοιβαία λογοδοσία όλων των εξουσιών και η αξιοκρατία και η διαφάνεια λειτουργίας του πολιτεύματος. Κανείς απολύτως δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι υπεράνω του νόμου[3] και κανείς δεν θα μπορεί να μένει ατιμώρητος.
Σε κάθε περίπτωση η Αναθεώρηση, πρέπει να γίνει για την θεραπεία των σοβαρών προβλημάτων που έχουν ανακύψει.
Η δημοσιονομική-υγειονομική κρίση, απεκάλυψε πλήρως την επιτακτική ανάγκη, για την αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος μέσω μιας νέας ουσιαστικής και δραστικής συνταγματικής Αναθεωρήσεως που δεν κατέστη δυνατή με την Αναθεώρηση του 2019. Παράλληλα πρέπει να συμμορφωθεί η Ελληνική Πολιτεία με την τροποποίηση διατάξεων του Συντάγματος σε αποφάσεις του ΕΣΔΑ και του ΔΕΕ Στην αναθεώρηση του Συντάγματος 2001, λόγω της απόφασης ΕΔΔΑ HORΝSBY (18357/91) τροποποιήθηκε το άρθρο 95 Σ και θεσπίστηκε η υποχρέωση της Διοίκησης να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις και στη συνέχεια ο νόμος που πρόβλεψε τη δυνατότητα αναγκαστικής εκτέλεσης κατά της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου. Στην αναθεώρηση του 2008 λόγω της απόφασης «ΕΔΔΑ Λυκουρέζου» (33554/03)τροποποιήθηκε το άρθρο 57 Σ, ώστε να καταργηθεί το απόλυτο ασυμβίβαστο της βουλευτικής ιδιότητας και στην αναθεώρηση του 2019 τροποποιήθηκε το σχετικό άρθρο 86 για την ασυλία των Βουλευτών, ενώ είναι προφανές ότι η χώρα πρέπει να λάβει μέτρα μετα την απόφαση του «ΕΔΔΑ, Μπακογιάννη κατά Ελλάδος» της 20.12.2022 (αρ. προσφ. 31012/19) για την άρνηση ελληνικού κοινοβουλίου να άρει ασυλία υπουργού για άσκηση ποινικής δίωξης για συκοφαντική δυσφήμηση γνωστής βουλευτού. Κρίθηκε ότι η παραβίαση δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο αποτελεί παράβαση του άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ.
«Θαρσείν χρη, τάχ’ αύριον έσσετ’ άμεινον.»
(Θεόκριτος)
6/1/2023.
[1] Η διάταξη της παρ. 6 του άρθρου 110Σ δεν αναθεωρείται
[2] Σπύρος Βλαχόπουλος, Η σχέση των δύο Βουλών στη συνταγματική αναθεώρηση πηγή: https://www.constitutionalism.gr/vlahopoulos-shesi-2-voulon-anatheorisi/
[3] Βλ.ΕΔΔΑ
