Πριν από 25 χρόνια αυτή την εβδομάδα, ο δείκτης Nasdaq έφτασε στο απόγειο της εποχής των dot-com, έπειτα από αύξηση άνω του 500% τα τελευταία πέντε χρόνια.
Η επακόλουθη κατάρρευση ήταν γρήγορη και σφοδρή.
Μικροί επενδυτές, οι οποίοι είχαν παρασυρθεί από μια υποσχόμενη νέα τεχνολογία, το διαδίκτυο, έχασαν περιουσίες. Η οικονομία παραπαίει.
Εταιρείες που πετούσαν ψηλά, όπως η Pets.com, η TheGlobe.com και η Webvan, κατέρρευσαν.
Σήμερα, κάποιοι επενδυτές ανησυχούν ότι όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη ο ίδιος κύκλος μπορεί να επαναληφθεί.
Ακόμη και αν ισχύει αυτό -ένα μεγάλο «αν»- αποτελεί σημαντικό μάθημα για τους επενδυτές από την κατάρρευση των dot-com: Τελικά, ο θόρυβος της πρώιμης εποχής του διαδικτύου αποδείχθηκε σωστός.
Είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς τον φόβο και τον απόηχο της φούσκας των dot-com.
Οι κορυφαίες εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης έχουν εκτιμηθεί σε δεκάδες ή εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια – κάποιες από αυτές χωρίς σοβαρές προοπτικές για σημαντικές πωλήσεις.
Και οι επενδυτές τρέχουν να δώσουν στις εταιρείες ακόμα περισσότερα χρήματα σε όλο και υψηλότερες τιμές για να χτίσουν ακόμα περισσότερα συμπλέγματα τσιπ τεχνητής νοημοσύνης που θα γεμίσουν νέα, τεράστια κέντρα δεδομένων.
Ωστόσο, η άνθηση και η κατάρρευση της φούσκας των dot-com έδειξαν ότι τα μεγάλα στοιχήματα σε φιλόδοξες τεχνολογίες μπορεί να αποδώσουν μακροπρόθεσμα.
Οι πέντε πιο πολύτιμες εισηγμένες εταιρείες παγκοσμίως -και έξι από τις επτά κορυφαίες- είναι εταιρείες τεχνολογίας από εκείνη την εποχή ή εταιρείες που αναπτύχθηκαν από τους σπόρους που φυτεύτηκαν τότε.
Με άλλα λόγια, η φούσκα των dot-com είχε στοιχεία αυτού που κάποιοι επενδυτές αποκαλούν «καλές φούσκες» που ενθαρρύνουν την ταχεία υιοθέτηση επαναστατικών τεχνολογιών.
Αυτό αντιτίθεται στις «κακές φούσκες», στις οποίες οι άνθρωποι κερδοσκοπούν σε στοιχεία ενεργητικού που δεν κάνουν την οικονομία πιο παραγωγική – πράγματα όπως οι τουλίπες ή τα σπίτια στην έρημο της Αριζόνας.
Ριζοσπαστικά καινοτόμος
«Είναι πολύ δύσκολο να είσαι ριζοσπαστικά καινοτόμος» λέει η Carlota Perez, συγγραφέας του βιβλίου τεχνολογικές επαναστάσεις και χρηματοοικονομικό κεφάλαιο: Η δυναμική των φουσκών και των χρυσών εποχών».
Για να δημιουργήσεις έναν κόσμο που δεν υπάρχει, τέτοιοι καινοτόμοι πείθουν προμηθευτές, εργαζόμενους και χρηματοδότες ότι πρέπει να βαδίζουν ταυτόχρονα προς ένα φανταστικό μέλλον με καταναλωτές που ζητούν ασταμάτητα.
Ενώ οι άνθρωποι τρέχουν να κερδίσουν χρήματα, δοκιμάζονται ιδέες και χτίζεται υποδομή.
Πολλοί αποτυγχάνουν, αλλά θέτουν σημαντικά θεμέλια.
Οι γραμμές οπτικών ινών του 2000 ήταν το αντίστοιχο των ηλεκτρικών δικτύων της αρχής του 1900, των σιδηροδρομικών γραμμών του 1800, των καναλιών του τέλους του 1700, λέει η Perez.
Οι καταρρεύσεις ακολούθησαν αυτές τις ανόδους, αλλά τα δίκτυα γονιμοποίησαν νέες αγορές.
Οι καινοτόμοι στην τεχνητή νοημοσύνη κάνουν τις δικές τους γιγαντιαίες κεφαλαιακές επενδύσεις, κυρίως σε εξειδικευμένα ημιαγωγούς γνωστούς ως μονάδες επεξεργασίας γραφικών (GPUs), που κατασκευάζονται από την Nvidia.
Σήμερα, η Nvidia είναι μία από τις πιο πολύτιμες εταιρείες στον κόσμο, με χρηματιστηριακή αξία 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Η ερώτηση είναι αν αυτές οι επενδύσεις θα οδηγήσουν σε προόδο στην παραγωγικότητα που θα ενισχύσει την οικονομία, ή αν θα αποτελέσει στοιχείο μιας καλής φούσκας.
Η απόφαση θα αργήσει να παρθεί, αλλά υπάρχουν ήδη αρκετές εξελίξεις.
Η αναζήτηση είναι πιο έξυπνη. Τα bots τεχνητής νοημοσύνης γράφουν κώδικα, συνοδευτικές επιστολές και άλλα.
Οι πράκτορες τεχνητής νοημοσύνης που κλείνουν πτήσεις, υποβάλλουν φόρους, προγραμματίζουν συναντήσεις και λειτουργούν ως έξυπνοι βοηθοί θα μπορούσαν να ενισχύσουν την παραγωγικότητα τα επόμενα χρόνια.
Δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν χαμένοι. Κάποιες εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης ήδη καταρρέουν.
Ο David Kahn της Sequoia Capital έχει γράψει για το τεράστιο δημοσιονομικό κενό που πρέπει να καλύψουν οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης για να δικαιολογήσουν τις δαπάνες τους για κέντρα δεδομένων, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μια κερδοσκοπική αναταραχή.
Παρ’ όλα αυτά, είναι αισιόδοξος ότι θα δημιουργηθεί «πολύ μεγάλη οικονομική αξία».
Διάκριση
Για να ξεχωρίσουμε τις κακές φούσκες από τις καλές, κοιτάξτε τα περιουσιακά στοιχεία στα οποία στοιχηματίζουν οι άνθρωποι, λέει ο Bill Janeway, πρώην αντιπρόεδρος της Warburg Pincus, ο οποίος έχει μελετήσει τις κερδοσκοπικές εποχές.
Το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε το 2008 όταν χρηματοδοτήθηκαν σπίτια που δεν μπορούσαν να αντέξουν οι άνθρωποι με ριψοκίνδυνα δάνεια, τα οποία χωρίστηκαν σε υπερβολικά μοχλευμένα χρηματοοικονομικά προϊόντα και παράγωγα.
Σε αντίθεση, ο Janeway αναφέρει την Tesla. Κάποιοι επενδυτές πιστεύουν ότι οι μετοχές της Tesla είναι υπερτιμημένες, αλλά η Tesla χρησιμοποιεί τα έσοδά της για να παραδώσει το μέλλον των ηλεκτρικών οχημάτων, ηλιακής ενέργειας, καθώς και αυτόνομων αυτοκινήτων και ρομπότ που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη.
Πολλές υπερβολικά διαφημισμένες νεοφυείς εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να καταρρεύσουν.
Ωστόσο, κάποιες θα έχουν σπουδαίες ιδέες που θα υιοθετηθούν από άλλους.
Μια πρώιμη εκδοχή ενός smartphone κυκλοφόρησε το 1994 από μια εταιρεία που ονομάζεται General Magic.
Ο συνιδρυτής Mark Porat είχε οραματιστεί ψηφιακά τηλέφωνα με οθόνη αφής, αλλά η συσκευή του ήρθε πολλά χρόνια νωρίτερα.
Δεν υπήρχαν ψηφιακά κυψελοειδή δίκτυα, θυμάται ο Porat, και για να ανακτήσει κανείς ψηφιακό περιεχόμενο, το οποίο ήταν σπάνιο, έπρεπε να συνδεθεί με ένα modem dial-up.
Μέχρι τη στιγμή που ο Steve Jobs παρουσίασε το πρώτο iPhone το 2007, τα ασύρματα τηλέφωνα και το διαδίκτυο χρησιμοποιούνταν ευρέως, η μνήμη flash ήταν φθηνή, οι υπολογιστές ήταν μικρότεροι και ταχύτεροι, και οι οθόνες αφής είχαν εφευρεθεί.
Και όταν ήρθε η επανάσταση των smartphones, οι πρώην της General Magic, Tony Fadell και Andy Rubin, βοήθησαν να την υλοποιήσουν.
Ο Fadell βοήθησε στην ανάπτυξη του iPod και του iPhone στην Apple.
Ο Rubin ίδρυσε την Android, την εταιρεία πίσω από το μεγαλύτερο κινητό λειτουργικό σύστημα του κόσμου.
Καθώς εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια εισρέουν στην τεχνητή νοημοσύνη, κάποιοι τη θεωρούν άλλη μία φούσκα. Αληθινό ή όχι, η Perez προβλέπει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα ενισχύσει την παραγωγικότητα, όπως τα πρώτα ηλεκτρικά δίκτυα όταν αντικατέστησαν την ατμοδύναμη.
Η General Magic χρεοκόπησε το 2002. Οι συσκευές της ήταν τόσο μπροστά από την εποχή τους, που ελάχιστοι καταναλωτές τις αγόρασαν.
Μια άλλη προφητική ιδέα στην οποία δούλευε, επίσης, έπρεπε να περιμένει: πράκτορες τεχνητής νοημοσύνης που κατασκευάζονταν για να ολοκληρώνουν εργασίες για τους ανθρώπους.
Ο μηχανικός που εργαζόταν σε αυτό το έργο, ο John Giannandrea, τώρα ηγείται της τεχνητής νοημοσύνης στην Apple.
www.bankingnews.gr
