Το τελευταίο διάστημα έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για το δικαίωμα σύλληψης εγκληματιών από πολίτες κατά τη διάρκεια αυτόφωρου αδικήματος και εάν αυτή η πρακτική είναι ανεκτή από το δίκαιο μας ή συνιστά αυτοδικία.
Δικαιοπολιτική βάση για μια τέτοια συμπεριφορά είναι το άρθρο 275 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που ρητώς ορίζει ότι «προκειμένου για αυτόφωρα κακουργήματα και πλημμελήματα οι ανακριτικοί υπάλληλοι, καθώς και κάθε αστυνομικό όργανο, έχουν υποχρέωση, ενώ ο κάθε πολίτης το δικαίωμα, να συλλάβουν το δράστη». Η σύλληψη αυτή πρέπει να τηρεί τους όρους του αρ. 279 ΚΠΔ που ορίζει κυρίως ότι ο συλλαμβανόμενος επ αυτοφώρω πρέπει να οδηγείται χωρίς αναβολή στον εισαγγελέα.
Σύμφωνα λοιπόν με τις συγκεκριμένες διατάξεις οι μεν ανακριτικοί υπάλληλοι και τα αστυνομικά όργανα οφείλουν και υποχρεούνται να προβούν σε σύλληψη σε αυτόφωρο αδίκημα, οι δε πολίτες έχουν απλά δικαίωμα. Αυτό είναι λογικό γιατί ο πολίτης δε μπορεί να υποχρεωθεί να εμπλακεί σε ένα αδίκημα που συντελείται σε αντίθεση με τα αστυνομικά όργανα που έχουν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση στην επιβολή της τάξης και εμπέδωσης της ασφάλειας.
Το δίκαιο μας όμως θέλει έναν ενεργό πολίτη στην πάταξη του εγκλήματος και του δίνει το δικαίωμα να επέμβει. Εάν λχ δει ο πολίτης κάποιον να προβαίνει σε κλοπή και να τρέπεται σε φυγή, ή ένα εγκληματία να επιχειρεί πράξη βίας ή βιασμού κατά μιας γυναίκας, θέλει το δίκαιο μας να επέμβει να αποτρέψει το αδίκημα, να συλλάβει το δράστη και να καλέσει τα αστυνομικά όργανα να επιληφθούν. Επομένως η επέμβαση του πολίτη σε αυτόφωρα αδικήματα δεν συνιστά αυτοδικία, αλλά είναι ηθικώς επιβεβλημένη πράξη που την αποδέχεται το δίκαιο μας, εάν προφανώς γίνεται με τους όρους του 275 ΚΠΔ και 279 ΚΠΔ, δηλαδή έχουμε αυτόφωρο αδίκημα, σύλληψη δράστη από πολίτη και άμεση παραπομπή στη δικαιοσύνη.
Οι συγκεκριμένες διατάξεις λοιπόν νομιμοποιούν την πάταξη αυτόφωρων αδικημάτων. Εάν ξεπεραστούν αυτά τα όρια προφανώς η πράξη δεν νομιμοποιείται και είναι ποινικώς κολάσιμη. Τα όρια πολλές φορές είναι ρευστά, αλλά σίγουρα το δίκαιο μας επιζητά τη συμμετοχή του πολίτη όταν παρεμπιπτόντως βρεθεί μπροστά σε ένα αδίκημα και όχι τη δημιουργία ομάδων πολιτών που θα υποκαθιστούν την αστυνομία.
Συμπερασματικά, είναι σημαντική η δυνατότητα σύλληψης εγκληματιών από τους πολίτες σε αυτόφωρα αδικήματα, αλλά αυτό δεν νομιμοποιεί δράσεις υποκατάστασης της αστυνομίας και συμπεριφορές αυτοδικίας ή λοιπών άλλων αδικημάτων που ακολουθούν τη σύλληψη. Ανά περίπτωση η δικαστική εξουσία θα αξιολογήσει τις συμπεριφορές με βάση τα πραγματικά περιστατικά.
*Θάνος Πλεύρης, Αν. Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος, βουλευτής Α’ Αθηνών ΝΔ
Πηγή: www.dikastiko.gr
