Από τον: Σταμάτιο Ανδρέα Μάλιακα, προπτυχιακό φοιτητή Πολιτικής Επιστήμης ΕΚΠΑ
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από πρόοδο και φώτιση, το επίμονο ζήτημα της παρενόχλησης συνεχίζει να μαστίζει τους χώρους εργασίας σε όλο τον κόσμο. Η παρενόχληση, είτε βασίζεται στο φύλο, τη φυλή, τη θρησκεία ή οποιοδήποτε άλλο προστατευόμενο χαρακτηριστικό, υπονομεύει τις αρχές της ισότητας και του σεβασμού που οι σύγχρονες κοινωνίες προσπαθούν να τηρήσουν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τα κράτη μέλη της αναγνωρίζουν τη σοβαρότητα αυτού του προβλήματος και έχουν εφαρμόσει αυστηρούς κανονισμούς για την αντιμετώπιση και την καταπολέμηση της παρενόχλησης στο χώρο εργασίας. Αυτό το άρθρο στοχεύει να διερευνήσει τις αποχρώσεις της παρενόχλησης στην εργασία, εξετάζοντας τόσο τους κανονισμούς σε επίπεδο ΕΕ όσο και τους ειδικούς νόμους των επιμέρους κρατών μελών που εργάζονται συλλογικά για να δημιουργήσουν ένα ασφαλέστερο και χωρίς αποκλεισμούς περιβάλλον εργασίας.
Ορισμός της παρενόχλησης: Μια προοπτική της ΕΕ
Η παρενόχληση στην εργασία μπορεί να λάβει διάφορες μορφές, συμπεριλαμβανομένης της λεκτικής, σωματικής ή ψυχολογικής κακομεταχείρισης που δημιουργεί ένα εχθρικό ή εκφοβιστικό εργασιακό περιβάλλον. Η δέσμευση της ΕΕ για την εξάλειψη της παρενόχλησης κατοχυρώνεται σε πολλές βασικές οδηγίες και κανονισμούς, εκ των οποίων η πιο σημαντική είναι η Οδηγία για την Ισότητα (2006/54/ΕΚ). Αυτή η οδηγία αντιμετωπίζει τις διακρίσεις λόγω φύλου και θεσπίζει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση της παρενόχλησης στους χώρους εργασίας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Σύμφωνα με την Οδηγία για την Ισότητα, ως παρενόχληση ορίζεται κάθε ανεπιθύμητη συμπεριφορά που σχετίζεται με ένα προστατευμένο χαρακτηριστικό, όπως το φύλο, που παραβιάζει την αξιοπρέπεια ενός ατόμου και δημιουργεί ένα εκφοβιστικό, εχθρικό, εξευτελιστικό, ταπεινωτικό ή προσβλητικό περιβάλλον. Αυτός ο ορισμός είναι περιεκτικός και διασφαλίζει ότι η παρενόχληση με βάση το φύλο αναγνωρίζεται ως παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ καλούνται να ενσωματώσουν τις διατάξεις της Οδηγίας για την Ισότητα στην εθνική τους νομοθεσία, διασφαλίζοντας συνέπεια στην αντιμετώπιση της παρενόχλησης στο χώρο εργασίας. Ωστόσο, τα μεμονωμένα κράτη μέλη διαθέτουν επίσης την αυτονομία να θεσπίζουν πιο αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση της παρενόχλησης, προσαρμόζοντας τους νόμους τους ώστε να ταιριάζουν στο πολιτιστικό και κοινωνικό πλαίσιο των αντίστοιχων χωρών τους.
Εθνικοί Κανονισμοί: Μια πιο προσεκτική ματιά
Ενώ η ΕΕ παρέχει ένα πλαίσιο για την αντιμετώπιση της παρενόχλησης, τα κράτη μέλη διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην εφαρμογή και επιβολή αυτών των κανονισμών. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στους εθνικούς κανονισμούς δύο αντιπροσωπευτικών κρατών μελών: της Γερμανίας και της Γαλλίας.
Γερμανία: Γενικός νόμος για την ίση μεταχείριση (AGG)
Η δέσμευση της Γερμανίας για την πρόληψη της παρενόχλησης ενσωματώνεται στον Γενικό Νόμο για την Ίση Μεταχείριση (Allgemeines Gleichbehandlungsgesetz ή AGG). Το AGG είναι ένα ολοκληρωμένο νομοσχέδιο που αντιμετωπίζει διάφορες μορφές διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένης της παρενόχλησης, με βάση το φύλο, τη φυλή, τη θρησκεία, την αναπηρία, την ηλικία και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Ξεπερνά τις απαιτήσεις της Οδηγίας της ΕΕ για την Ισότητα, περιλαμβάνοντας ένα ευρύτερο φάσμα προστατευόμενων χαρακτηριστικών.
Η AGG ορίζει ρητά την παρενόχληση ως οποιαδήποτε ανεπιθύμητη συμπεριφορά που σχετίζεται με ένα προστατευμένο χαρακτηριστικό που παραβιάζει την αξιοπρέπεια ενός ατόμου και δημιουργεί ένα εκφοβιστικό, εχθρικό, ταπεινωτικό, ταπεινωτικό ή προσβλητικό περιβάλλον. Αναθέτει το βάρος στους εργοδότες να αποτρέψουν και να αντιμετωπίσουν την παρενόχληση με την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων, όπως η δημιουργία σαφών μηχανισμών αναφοράς και η διεξαγωγή εκπαίδευσης για την καταπολέμηση της παρενόχλησης για τους εργαζόμενους.
Γαλλία: Ο Κώδικας Εργασίας και το «Loi Travail»
Η προσέγγιση της Γαλλίας για την καταπολέμηση της παρενόχλησης κωδικοποιείται κυρίως στον Εργατικό Κώδικα (Code du travail) και ενισχύθηκε περαιτέρω από τις μεταρρυθμίσεις “Loi Travail” (Εργατικό Δίκαιο). Ο Κώδικας Εργασίας, σύμφωνα με το άρθρο L1153-1, ορίζει την παρενόχληση ως κάθε ανεπιθύμητη συμπεριφορά που σχετίζεται με προστατευμένο χαρακτηριστικό που παραβιάζει την αξιοπρέπεια ενός ατόμου και δημιουργεί ένα εχθρικό, εξευτελιστικό, ταπεινωτικό ή προσβλητικό περιβάλλον. Το «Loi Travail» εισήγαγε μέτρα για την απλούστευση και την ενίσχυση των διαδικασιών για την αντιμετώπιση της παρενόχλησης, τονίζοντας τη σημασία των προληπτικών ενεργειών και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των θυμάτων στη δικαιοσύνη.
Τόσο η Γερμανία όσο και η Γαλλία αναγνωρίζουν τη σημασία των προληπτικών μέτρων για την καταπολέμηση της παρενόχλησης στην εργασία. Οι εργοδότες σε αυτές τις χώρες πρέπει να εφαρμόζουν πολιτικές που ευαισθητοποιούν σχετικά με την παρενόχληση, παρέχουν σαφείς μηχανισμούς αναφοράς και δημιουργούν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για τα θύματα. Επιπλέον, συνήθως προσφέρονται εκπαιδευτικά προγράμματα κατά της παρενόχλησης για την εκπαίδευση των εργαζομένων σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.
Σε περίπτωση παρενόχλησης, αμφότερες οι χώρες παρέχουν δυνατότητες στα θύματα να αναζητήσουν αποκατάσταση. Αυτές οι οδοί περιλαμβάνουν εσωτερικές διαδικασίες παραπόνων, διαμεσολάβηση και νομικές ενέργειες ενώπιον εξειδικευμένων εργατικών δικαστηρίων. Το βάρος της απόδειξης βαρύνει συχνά τον εργοδότη για να αποδείξει ότι έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της παρενόχλησης.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν επιβάλει μια σειρά κυρώσεων για όσους κρίνονται ένοχοι για παρενόχληση στον χώρο εργασίας. Οι κυρώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν πρόστιμα, αποζημίωση για τα θύματα και, σε σοβαρές περιπτώσεις, ποινικές κυρώσεις. Αυτές οι συνέπειες λειτουργούν αποτρεπτικά και υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται η παρενόχληση στον ευρωπαϊκό χώρο εργασίας.
Η παρενόχληση στην εργασία παραμένει ένα πιεστικό ζήτημα που αμφισβητεί τις αξίες της ισότητας, του σεβασμού και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της έχουν κάνει σημαντικά βήματα για να καταπολεμήσουν αυτό το πρόβλημα θεσπίζοντας ολοκληρωμένους κανονισμούς που αντιμετωπίζουν την παρενόχληση με βάση διάφορα προστατευμένα χαρακτηριστικά. Η Οδηγία για την Ισότητα χρησιμεύει ως ακρογωνιαίος λίθος της δέσμευσης της ΕΕ για την εξάλειψη της παρενόχλησης στο χώρο εργασίας, ενώ μεμονωμένα κράτη μέλη όπως η Γερμανία και η Γαλλία έχουν προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα για την εφαρμογή ισχυρών εθνικών κανονισμών και την προώθηση προληπτικών μέτρων.
Καθώς προχωράμε, είναι επιτακτική ανάγκη οι χώροι εργασίας να συνεχίσουν να καλλιεργούν μια κουλτούρα συμμετοχής και σεβασμού, όπου όλα τα άτομα μπορούν να ευδοκιμήσουν χωρίς φόβο παρενόχλησης. Με την τήρηση των αρχών που περιγράφονται στην ΕΕ και στους εθνικούς κανονισμούς, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι συμβάλλουν στη δημιουργία ενός ασφαλέστερου, πιο δίκαιου εργασιακού περιβάλλοντος για όλους.
