Γράφει ο Ευάγγελος Κ. Τρανώρης, Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω – Μέλος Συντακτικής Επιτροπής Νομικού Βήματος – Μέλος του Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων
Είναι γεγονός ότι με το νέο Πτωχευτικό Κώδικα (Ν. 4738/2020), δόθηκε πλέον η δυνατότητα και στα φυσικά πρόσωπα να πτωχεύσουν, να απαλλαχθούν από τα χρέη τους και να λάβουν τη δεύτερη ευκαιρία προκειμένου να πραγματοποιήσουν ένα νέο οικονομικό, επαγγελματικό ξεκίνημα.
Προϋπόθεση είναι ο οφειλέτης να ικανοποιεί τα κριτήρια προσδιορισμού της πολύ μικρής οντότητας του άρθρου 2 του ν. 4308/2014, των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων, δηλαδή η συνολική αξία της περιουσίας του να μην υπερβαίνει τις 350.000 ευρώ, ως αυτή προκύπτει από την τελευταία του φορολογική δήλωση Ε9 και ΕΝΦΙΑ.
Περαιτέρω, για την κήρυξη του οφειλέτη σε πτώχευση πρέπει να συντρέχουν οι υποκειμενικές και αντικειμενικές προϋποθέσεις κήρυξής του σε πτώχευση των άρθρων 76 – 77 του ν. 4738/2020.
Τεκμαίρεται ότι βρίσκεται σε παύση πληρωμών, όταν δεν καταβάλλει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Ελληνικό Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα σε ύψος τουλάχιστον 60% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του για εξάμηνη τουλάχιστον περίοδο, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000,00 ευρώ (άρθρο 176 παρ. 1 του ν. 4738/2020), ενώ η επιλεκτική εκπλήρωση ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων δεν αίρει την παύση πληρωμών, η οποία μπορεί να συνίσταται και στην αδυναμία εκπλήρωσης ακόμα και μίας σημαντικής ληξιπρόθεσμης χρηματικής οφειλής (άρθρο 176 παρ. 2 του ν. 4738/2020). Για πρώτη φορά η παύση πληρωμών προσδιορίζεται με τρόπο τεκμαρτό προκειμένου να εντοπίσει το πτωχευτικό δικαστήριο εάν συντρέχουν ή όχι οι προϋποθέσεις κήρυξης της πτώχευσης.
Επιπρόσθετα, εντός ορισμένης προθεσμίας δίνεται η δυνατότητα στους πιστωτές προκειμένου να ασκήσουν κύρια παρέμβαση αιτούμενοι την απόρριψη της αίτησης. Οι παρεμβάσεις υποβάλλονται ηλεκτρονικά μέσω του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας και, εφόσον υποβληθεί κύρια παρέμβαση, αντίγραφα των διαδικαστικών εγγράφων κατατίθενται σε έντυπη μορφή ή ηλεκτρονικά στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο με μέριμνα του επιμελέστερου των διαδίκων.
Ως τη σήμερον έχουμε δει να ασκούνται κύριες παρεμβάσεις για την απόρριψη των αιτήσεων πτώχευσης, κυρίως και ως επί το πλείστον από το Ελληνικό Δημόσιο, όπως εκπροσωπείται σε έκαστη περίπτωση από την αρμόσια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία.
Ωστόσο κατά πόσο τυγχάνουν βάσιμες οι εν λόγω Παρεμβάσεις; Ή μήπως απλά ασκούνται, για να ασκηθούν;
Καταρχάς, άξιο λόγου είναι ότι από τη Δημοσίευση του Νόμου μέχρι και σήμερα, οι Παρεμβάσεις του Ελληνικού Δημοσίου δεν ασκούνται παραδεκτά. Το άρθρο του Νόμου απαιτεί να υποβάλλονται αυτές ηλεκτρονικά στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας.
Η λειτουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας, προβλέπεται στο άρθρο 213 του Ν. 4738/2020, με ημερομηνία έναρξης ισχύος της Πλατφόρμα την 1η Μαρτίου 2021, τα στοιχεία του οποίου είναι δημόσια διαθέσιμα. Όπως αναφέρεται και στην Αιτιολογική Έκθεση του Νόμου, «Μία από τις κρίσιμες καινοτομίες του νέου νόμου είναι η εισαγωγή του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας μέσω του οποίου διενεργείται επικοινωνία των ενδιαφερόμενων μερών αλλά και η διεκπεραίωση διαδικαστικών σταδίων, όπως η υποβολή αιτήσεων, η αναγγελία απαιτήσεων, η ψηφοφορία επί θεμάτων που αφορούν την συνέλευση των πιστωτών αλλά και η δημοσιοποίηση κάθε σχετικής απόφασης και η παροχή ανακοινώσεων για κάθε διαδικαστική ενέργεια.
Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο διασφαλίζεται η πρόσβαση των πιστωτών στην διαδικασία, ανεξαρτήτως του τόπου εγκατάστασής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και γενικότερα η δημοσιότητα και διαφάνεια της διαδικασίας». Ωστόσο, ως υποστηρίζει επί των Παρεμβάσεών του, η σχετική διαμορφωθείσα ηλεκτρονική πλατφόρμα δεν παρέχει τη δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής της κύριας παρέμβασης από το ίδιο μέσω των Δικαστικών Πληρεξουσίων του Ν.Σ.Κ., αφού δεν υπάρχει επιλογή για την υποβολή της από τους τελευταίους (αντίστοιχη με αυτή που παρέχεται σε όλα τα μέλη των Δικηγορικών Συλλόγων της Ελλάδος) και για να μην στερείται αυτό πλήρως της δυνατότητας παροχής έννομης προστασίας των δικαιωμάτων του, κατά παράβαση της αρχής της ισότητας των διαδίκων τα πτωχευτικά Δικαστήρια συνηθίζουν να την κάνουν παραδεκτή, μη λειπόντων και των εξαιρέσεων (βλ. Ειρ. Κοζ. 17/2023).
Ωστόσο, τί προστασία παρέχεται στα δικαιώματα του οφειλέτη, όταν αυτή του κοινοποιείται μέσω e – mail, ή δεν του κοινοποιείται καθόλου;;
Εν συνεχεία, πρέπει να ερευνηθούν οι κύριες Παρεμβάσεις ως προς την ουσία τους, το λόγο για τον οποίον ασκούνται.
Οι αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις κήρυξης της πτώχευσης προβλέπονται στο Νόμο, η παύση πληρωμών ορίζεται πλέον με τρόπο τεκμαρτό. Πώς δύναται να αμφισβείται η γενική και μόνιμη αδυναμία πληρωμής του οφειλέτη, όταν είναι προφανέσταστη η δυσαναλογία μεταξύ του ύψους των ληξιπρόθεσμων οφειλών και των εισοδημάτων του; Και ακόμη, πώς δύναται να θεωρηθεί αυτή καταχρηστικώς ασκηθείσα, όταν προσφέρεται προς εκούσια εκποίηση η ακίνητη περιουσία του, μεταξύ της οποίας και η κύρια κατοικία του;;
Ακόμη και η υπ’ αριθμ. Ε 2003/2023 Εγκύκλιο του κ. Διοικητή της ΑΑΔΕ, προβλέπει ότι η παρέμβαση του Δημοσίου στις δίκες αυτές ασκείται, μόνο εφόσον συντρέχει προς τούτο έννομο συμφέρον του Δημοσίου, το οποίο αιτιολογείται, και συντρέχει κάποιος νόμιμος λόγος για την απόρριψη της αίτησης πτώχευσης.
Ειδικότερα, προβλέπει ότι λόγος Κύριας Παρέμβασης συντρέχει μόνο στις ακόλουθες περιπτώσεις: ανακριβής περιγραφή στην αίτηση των εισοδημάτων ή/και της περιουσίας του οφειλέτη είναι ανακριβής (απόκρυψη εισοδημάτων/περιουσιακών στοιχειών), ανακριβή στοιχεία ως προς τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του οφειλέτη στο Δημόσιο, μη κατάθεση με την αίτηση Βεβαίωσης Χρεών προς το Δημόσιο, αναρμοδιότητα δικαστηρίου και γενικά μη πλήρωση των αντικειμενικών και υποκειμενικών προΰποθέσεων του Νόμου.
Εν κατακλείδι, προφανώς θεωρείται δεδομένο ότι ουδείς πιστωτής, ο οποίος τηρεί απαίτηση έναντι του πτωχού, δεν πρέπει να κωλύεται να συμμετέχει στη δίκη της πτώχευσης. Ωστόσο, οι επιταγές του Νόμου για την κήρυξη του οφειλέτη σε πτώχευση είναι ρητές και εφόσον συντρέχουν δε δύνανται να αμφισβητηθούν από τις εν λόγω Παρεμβάσεις, οι οποίες συνηθίζουν να απορρίπτονται ως αβάσιμες. Σε κάθε περίπτωση βέβαια, πρέπει να γίνει αντιληπτή η διάκριση μεταξύ των λόγων της Κύριας Παρέμβασης κατά της Πτώχευσης και των λόγων της Προσφυγής κατά της Απαλλαγής.
Προϋπόθεση είναι ο οφειλέτης να ικανοποιεί τα κριτήρια προσδιορισμού της πολύ μικρής οντότητας του άρθρου 2 του ν. 4308/2014, των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων, δηλαδή η συνολική αξία της περιουσίας του να μην υπερβαίνει τις 350.000 ευρώ, ως αυτή προκύπτει από την τελευταία του φορολογική δήλωση Ε9 και ΕΝΦΙΑ.
Περαιτέρω, για την κήρυξη του οφειλέτη σε πτώχευση πρέπει να συντρέχουν οι υποκειμενικές και αντικειμενικές προϋποθέσεις κήρυξής του σε πτώχευση των άρθρων 76 – 77 του ν. 4738/2020.
Τεκμαίρεται ότι βρίσκεται σε παύση πληρωμών, όταν δεν καταβάλλει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Ελληνικό Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα σε ύψος τουλάχιστον 60% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του για εξάμηνη τουλάχιστον περίοδο, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000,00 ευρώ (άρθρο 176 παρ. 1 του ν. 4738/2020), ενώ η επιλεκτική εκπλήρωση ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων δεν αίρει την παύση πληρωμών, η οποία μπορεί να συνίσταται και στην αδυναμία εκπλήρωσης ακόμα και μίας σημαντικής ληξιπρόθεσμης χρηματικής οφειλής (άρθρο 176 παρ. 2 του ν. 4738/2020). Για πρώτη φορά η παύση πληρωμών προσδιορίζεται με τρόπο τεκμαρτό προκειμένου να εντοπίσει το πτωχευτικό δικαστήριο εάν συντρέχουν ή όχι οι προϋποθέσεις κήρυξης της πτώχευσης.
Επιπρόσθετα, εντός ορισμένης προθεσμίας δίνεται η δυνατότητα στους πιστωτές προκειμένου να ασκήσουν κύρια παρέμβαση αιτούμενοι την απόρριψη της αίτησης. Οι παρεμβάσεις υποβάλλονται ηλεκτρονικά μέσω του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας και, εφόσον υποβληθεί κύρια παρέμβαση, αντίγραφα των διαδικαστικών εγγράφων κατατίθενται σε έντυπη μορφή ή ηλεκτρονικά στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο με μέριμνα του επιμελέστερου των διαδίκων.
Ως τη σήμερον έχουμε δει να ασκούνται κύριες παρεμβάσεις για την απόρριψη των αιτήσεων πτώχευσης, κυρίως και ως επί το πλείστον από το Ελληνικό Δημόσιο, όπως εκπροσωπείται σε έκαστη περίπτωση από την αρμόσια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία.
Ωστόσο κατά πόσο τυγχάνουν βάσιμες οι εν λόγω Παρεμβάσεις; Ή μήπως απλά ασκούνται, για να ασκηθούν;
Καταρχάς, άξιο λόγου είναι ότι από τη Δημοσίευση του Νόμου μέχρι και σήμερα, οι Παρεμβάσεις του Ελληνικού Δημοσίου δεν ασκούνται παραδεκτά. Το άρθρο του Νόμου απαιτεί να υποβάλλονται αυτές ηλεκτρονικά στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας.
Η λειτουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας, προβλέπεται στο άρθρο 213 του Ν. 4738/2020, με ημερομηνία έναρξης ισχύος της Πλατφόρμα την 1η Μαρτίου 2021, τα στοιχεία του οποίου είναι δημόσια διαθέσιμα. Όπως αναφέρεται και στην Αιτιολογική Έκθεση του Νόμου, «Μία από τις κρίσιμες καινοτομίες του νέου νόμου είναι η εισαγωγή του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας μέσω του οποίου διενεργείται επικοινωνία των ενδιαφερόμενων μερών αλλά και η διεκπεραίωση διαδικαστικών σταδίων, όπως η υποβολή αιτήσεων, η αναγγελία απαιτήσεων, η ψηφοφορία επί θεμάτων που αφορούν την συνέλευση των πιστωτών αλλά και η δημοσιοποίηση κάθε σχετικής απόφασης και η παροχή ανακοινώσεων για κάθε διαδικαστική ενέργεια.
Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο διασφαλίζεται η πρόσβαση των πιστωτών στην διαδικασία, ανεξαρτήτως του τόπου εγκατάστασής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και γενικότερα η δημοσιότητα και διαφάνεια της διαδικασίας». Ωστόσο, ως υποστηρίζει επί των Παρεμβάσεών του, η σχετική διαμορφωθείσα ηλεκτρονική πλατφόρμα δεν παρέχει τη δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής της κύριας παρέμβασης από το ίδιο μέσω των Δικαστικών Πληρεξουσίων του Ν.Σ.Κ., αφού δεν υπάρχει επιλογή για την υποβολή της από τους τελευταίους (αντίστοιχη με αυτή που παρέχεται σε όλα τα μέλη των Δικηγορικών Συλλόγων της Ελλάδος) και για να μην στερείται αυτό πλήρως της δυνατότητας παροχής έννομης προστασίας των δικαιωμάτων του, κατά παράβαση της αρχής της ισότητας των διαδίκων τα πτωχευτικά Δικαστήρια συνηθίζουν να την κάνουν παραδεκτή, μη λειπόντων και των εξαιρέσεων (βλ. Ειρ. Κοζ. 17/2023).
Ωστόσο, τί προστασία παρέχεται στα δικαιώματα του οφειλέτη, όταν αυτή του κοινοποιείται μέσω e – mail, ή δεν του κοινοποιείται καθόλου;;
Εν συνεχεία, πρέπει να ερευνηθούν οι κύριες Παρεμβάσεις ως προς την ουσία τους, το λόγο για τον οποίον ασκούνται.
Οι αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις κήρυξης της πτώχευσης προβλέπονται στο Νόμο, η παύση πληρωμών ορίζεται πλέον με τρόπο τεκμαρτό. Πώς δύναται να αμφισβείται η γενική και μόνιμη αδυναμία πληρωμής του οφειλέτη, όταν είναι προφανέσταστη η δυσαναλογία μεταξύ του ύψους των ληξιπρόθεσμων οφειλών και των εισοδημάτων του; Και ακόμη, πώς δύναται να θεωρηθεί αυτή καταχρηστικώς ασκηθείσα, όταν προσφέρεται προς εκούσια εκποίηση η ακίνητη περιουσία του, μεταξύ της οποίας και η κύρια κατοικία του;;
Ακόμη και η υπ’ αριθμ. Ε 2003/2023 Εγκύκλιο του κ. Διοικητή της ΑΑΔΕ, προβλέπει ότι η παρέμβαση του Δημοσίου στις δίκες αυτές ασκείται, μόνο εφόσον συντρέχει προς τούτο έννομο συμφέρον του Δημοσίου, το οποίο αιτιολογείται, και συντρέχει κάποιος νόμιμος λόγος για την απόρριψη της αίτησης πτώχευσης.
Ειδικότερα, προβλέπει ότι λόγος Κύριας Παρέμβασης συντρέχει μόνο στις ακόλουθες περιπτώσεις: ανακριβής περιγραφή στην αίτηση των εισοδημάτων ή/και της περιουσίας του οφειλέτη είναι ανακριβής (απόκρυψη εισοδημάτων/περιουσιακών στοιχειών), ανακριβή στοιχεία ως προς τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του οφειλέτη στο Δημόσιο, μη κατάθεση με την αίτηση Βεβαίωσης Χρεών προς το Δημόσιο, αναρμοδιότητα δικαστηρίου και γενικά μη πλήρωση των αντικειμενικών και υποκειμενικών προΰποθέσεων του Νόμου.
Εν κατακλείδι, προφανώς θεωρείται δεδομένο ότι ουδείς πιστωτής, ο οποίος τηρεί απαίτηση έναντι του πτωχού, δεν πρέπει να κωλύεται να συμμετέχει στη δίκη της πτώχευσης. Ωστόσο, οι επιταγές του Νόμου για την κήρυξη του οφειλέτη σε πτώχευση είναι ρητές και εφόσον συντρέχουν δε δύνανται να αμφισβητηθούν από τις εν λόγω Παρεμβάσεις, οι οποίες συνηθίζουν να απορρίπτονται ως αβάσιμες. Σε κάθε περίπτωση βέβαια, πρέπει να γίνει αντιληπτή η διάκριση μεταξύ των λόγων της Κύριας Παρέμβασης κατά της Πτώχευσης και των λόγων της Προσφυγής κατά της Απαλλαγής.
