της Μαργαρίτας Στενιώτη, Προέδρου Εφετών, Προέδρου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων
Η 20η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως ημέρα της διαμεσολάβησης. Η διαμεσολάβηση συνιστά, διεθνώς, μία πολύ διαδεδομένη μέθοδο επίλυσης διαφορών, προηγούμενη της δικαστικής επίλυσης αυτών, η οποία, όπου έχει εφαρμοσθεί, έχει στεφθεί με επιτυχία, δεδομένου ότι οδηγεί τα μέρη σε υιοθέτηση μίας κοινά αποδεκτής και συμφέρουσας λύσης.
Τα πλεονεκτήματα των εναλλακτικών μορφών επίλυσης των διαφορών και δη της διαιτησίας, της διαμεσολάβησης και της δικαστικής μεσολάβησης είναι σημαντικά. Ειδικότερα, η διαμεσολάβηση είναι μία διαδικασία άμεση, ταχύτατη, ευέλικτη, δίχως δικονομικούς φορμαλισμούς, χωρίς νικητές και ηττημένους, αφού τα μέρη έχουν τη δυνατότητα να εξεύρουν τα ίδια τη λύση στη διαφορά τους, με τη διαμεσολάβηση του ειδικά εκπαιδευμένου Διαμεσολαβητή, η οποία, εάν καταλήξει σε συμφωνία των μερών επιτυγχάνεται σύμμετρη και φιλική ικανοποίηση των συμφερόντων τους.
Έχει επικρατήσει δε η άποψη ότι ο θεσμός της διαμεσολάβησης προωθείται στη χώρα μας με στόχο και μόνο την αποσυμφόρηση των Δικαστηρίων. Η άποψη αυτή είναι λανθασμένη και τούτο διότι έχει αποδειχθεί, ότι η διαμεσολάβηση και η ισορροπημένη συνύπαρξη αυτής και γενικότερα των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των διαφορών με το δικαστηριακό σύστημα συμβάλλει στην προαγωγή του νομικού πολιτισμού. Είναι, δε, βέβαιο, ότι η εφαρμογή της διαμεσολάβησης συμβάλλει και στην αποσυμφόρηση των Δικαστηρίων, δίχως να μπορεί να ισχυρισθεί κανείς ότι αποτελεί πανάκεια για όλες τις δυσλειτουργίες της τακτικής απονομής δικαιοσύνης.
Η διαμεσολάβηση δεν ιδιωτικοποιεί τη Δικαιοσύνη, όπως αναφέρουν οι πολέμιοι αυτής, ούτε προσβάλλει το κατοχυρωμένο δικαίωμα πρόσβασης στα Δικαστήρια. Ωστόσο, η ευρεία εφαρμογή της προσκρούσει στη δυσπιστία όχι μόνο των πολιτών αλλά και μέρους του νομικού κόσμου και στην έλλειψη εμπιστοσύνης προς αυτό το θεσμό. Σε έκθεση ομάδας εργασίας του Συμβουλίου Αστικής Δικαιοσύνης του Ηνωμένου Βασιλείου, στο δικαστικό σύστημα του οποίου αναγνωρίζεται η διαμεσολάβηση και γενικότερα η εναλλακτική επίλυση διαφορών ως αναπόσπαστο μέρος του ίδιου του δικαστικού συστήματος, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι: «Εάν οι δικηγόροι και οι πελάτες τους (όχι ακόμη διάδικοι) δεν προσέλθουν σε διαμεσολάβηση, τότε ίσως πρέπει να πάει προς αυτούς η διαμεσολάβηση», και «πήγε», δεδομένου ότι μεγάλο μέρος των διαφορών που επιδέχονται φιλικό διακανονισμό κατέληξαν σε συμφωνία των μερών. Ειδικά δε στις οικογενειακές διαφορές επτά στις δέκα υποθέσεις επιλύθηκαν με φιλικό διακανονισμό – διαμεσολάβηση. Συνεπώς, πρωταρχικός στόχος για την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητα του θεσμού αποτελεί η σταδιακή αλλαγή νοοτροπίας της ελληνικής κοινωνίας αλλά και του νομικού κόσμου, που θα πραγματοποιηθεί μέσω της λήψης μέτρων για την ενθάρρυνση της διαμεσολάβησης και κυρίως την ενημέρωση, ενημέρωση η οποία θα καλλιεργήσει την επίδειξη εμπιστοσύνης σε εναλλακτικές μορφές επίλυσης των διαφορών και θα συμβάλλει στην ανάπτυξη του νομικοκοινωνικού πολιτισμού. Επίσης, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι και η σημασία της δικαστικής μεσολάβησης έχει υποβαθμισθεί στην έννομη τάξη μας και πρέπει να αναδείξουμε τα οφέλη για τα διάδικα μέρη και την αποτελεσματικότητά της στην ουσιαστική απονομή της Δικαιοσύνης. Μόνο εάν η διαμεσολάβηση και η δικαστική μεσολάβηση αντιμετωπισθούν ως πολιτισμικός κανόνας και όχι μόνο νομικός θα μπορέσουν να ενταχθούν πραγματικά στο ευρύτερο δικαϊϊκό σύστημα της χώρας μας και να επιφέρουν αποτελέσματα.
Η πλειοψηφία του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, επιθυμώντας να συμβάλει στην ενημέρωση και προώθηση της διαμεσολάβησης και της δικαστικής μεσολάβησης, απορρίπτοντας τις αναχρονιστικές απόψεις περί ιδιωτικοποίησης της Δικαιοσύνης, κατά τη συνεδρίασή του, την 13-2-2024, αποδέχθηκε την πρόταση του Οργανισμού Προώθησης Εναλλακτικών Μεθόδων Επίλυσης Διαφορών (ΟΠΕΜΕΔ) και αποφάσισε τη συνδιοργάνωση συνεδρίου με θεματολογία: «Διαμεσολάβηση και Δικαστική Μεσολάβηση», περί τα μέσα Απριλίου 2024 (ήδη οριστικοποιήθηκε για την 18η Απριλίου).
