Στρασβούργο, 02.09.2023
Η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου προέβη στην ακόλουθη δήλωση με την ευκαιρία της 70ής επετείου από την έναρξη ισχύος της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις 3 Σεπτεμβρίου:
Επί εβδομήντα χρόνια, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση και προστασία των κοινών Ευρωπαϊκών αξιών της πλουραλιστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και του αδιαίρετου και οικουμενικού χαρακτήρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε έναν νομικό χώρο που σήμερα υπηρετεί 700 εκατομμύρια άτομα.
Κατά την επικύρωση της Σύμβασης, τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης δεσμεύτηκαν για ένα μοναδικό διεθνές σύστημα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με πυρήνα την εξωτερική εποπτεία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως απάντηση σε ατομικές και διακρατικές προσφυγές.
Επαναβεβαίωσαν τη δέσμευση αυτή στην 4η Σύνοδο Κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στο Ρέικιαβικ τον περασμένο Μάιο.
Από την έναρξη ισχύος της Σύμβασης, το Δικαστήριο έχει ασχοληθεί με περισσότερες από 1 εκατομμύριο προσφυγές και έχει εκδώσει περισσότερες από 26.000 αποφάσεις. Μέσω των αποφάσεων αυτών, το Δικαστήριο προσπάθησε να υπερασπιστεί “την κοινή δημόσια τάξη των ελεύθερων δημοκρατιών της Ευρώπης με σκοπό τη διαφύλαξη της κοινής κληρονομιάς των πολιτικών παραδόσεων, των ιδανικών, της ελευθερίας και του κράτους δικαίου”. Οι αποφάσεις του Δικαστηρίου έχουν σώσει πολλές ζωές, έχουν μεταμορφώσει χιλιάδες άλλες και έχουν συμβάλει στη βελτίωση των κοινωνιών μας.
Θέτοντας τα κράτη προ των ευθυνών τους, το Δικαστήριο επιδιώκει να διατηρήσει και να προωθήσει τη δημοκρατική σταθερότητα και την αποτελεσματική λειτουργία του κράτους δικαίου σε ολόκληρο τον νομικό χώρο του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μέσω της άσκησης της εναπομένουσας δικαιοδοσίας του σε σχέση με τις καταγγελίες που υποβάλλονται κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας, το Δικαστήριο επιδιώκει να διασφαλίσει ότι ένα πρώην συμβαλλόμενο μέρος δεν μπορεί να αποφύγει, αναδρομικά, τις διεθνείς νομικές του υποχρεώσεις.
Όπως φάνηκε από την εισβολή στην Ουκρανία, τα περιστάσεις διάβρωσης της δημοκρατίας σε μεταβατικές και προηγουμένως σταθερές δημοκρατίες, την υποχώρηση του κράτους δικαίου ή ενδείξεις οπισθοδρόμησης όσον αφορά θέματα όπως η ισότητα ή οι κοινωνικές αντιδράσεις στην έμφυλη βία, ορισμένες από τις θεμελιώδεις αξίες που κατοχυρώνονται στη Σύμβαση απειλούνται σε διάφορα μέρη της Ευρώπης και πέραν αυτής. Ωστόσο, αυτή η 70ή επέτειος μάς υπενθυμίζει τι συνεχίζουν να επιτυγχάνουν η Σύμβαση και το Δικαστήριο, ως οι απόλυτοι εγγυητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρη την ήπειρό μας, παράλληλα με τα εγχώρια δημοκρατικά και δικαστικά συστήματα.
Σε αυτό το κρίσιμο σημείο της ιστορίας της Ευρώπης, θα πρέπει να διαφυλάξουμε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της Σύμβασης ως συνθήκης για τη συλλογική επιβολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και να θυμηθούμε τη συλλογική μας ευθύνη να μεταβιβάσουμε αυτόν τον μοναδικό διεθνή μηχανισμό προστασίας στις μελλοντικές γενιές.
