Από την: Σωτηρία Δημητροπούλου, ασκούμενη δικηγόρο Αθηνών
Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία εικονικών συμπάντων όπου τηλεομοιότυπα των ανθρώπων προβαίνουν στη διενέργεια πληθώρα δραστηριοτήτων. Εργάζονται, συναναστρέφονται, εμπορεύονται αγαθά. Πρόκειται για το ψηφιακό περιβάλλον Metaverse το οποίο λειτουργεί με τεχνολογίες (VR) και (AR). Οι χρήστες κινούνται στο μετασύμπαν μέσω Avatars, δηλαδή μέσω της ψηφιακής τους αποτύπωσης. Μπορεί ο κόσμος του Metaverse να είναι ανεξέλεγκτος; Είναι δυνατόν να ισχύουν νόμοι;
Στο Metaverse κυριαρχούν τα NFTs (Non- Fungible Tokens) δηλαδή ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία τα οποία αποτελούν κώδικες λογισμικού που συνδέονται με ένα αρχείο μεταδεδομένων (token) που λειτουργεί ως ψηφιακό πιστοποιητικό γνησιότητας και ιδιοκτησίας, καταχωρημένο στην αλυσίδα blockchain. Tα NFTs μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο blockchain (πχ ψηφιακοί πίνακες, εικόνες).
Έντονος προβληματισμός αναπτύσσεται γύρω από ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εταιρεία Nike άσκησε αγωγή στην πλατφόρμα StockX που δραστηριοποιείται στο Metaverse, καθώς διέθετε τα υποδήματα της Nike με την μορφή NFTs. Οι καταναλωτές αγοράζοντας τα NFTs είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν και τα φυσικά υποδήματα κατόπιν σχετικού αιτήματος με ανταλλαγή του NFT. H StockX παρείχε όμως πλεονεκτήματα στους αγοραστές προκειμένου να κρατήσουν τα NFTs. H Nike υποστήριξε ότι αυτή η πρακτική είναι παραπλανητική καθώς οι καταναλωτές πίστευαν ότι αγόραζαν αυθεντικά υποδήματα της Nike. Παράλληλα, στην υπόθεση Hermès κατά του καλλιτέχνη Mason Rothschild το δικαστήριο της Νέας Υόρκης έκρινε ότι o τελευταίος παραβίασε τα δικαιώματα εμπορικών σημάτων τηςHermès δημιουργώντας την ψηφιακή φουτουριστική έκδοση της τσάντας Birkin (MetaΒirkin). Το κοινό θα μπορούσε να παραπλανηθεί, καθώς τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία δεν συνδέονταν με τον οίκο Hermès ενώ και η λέξη «MetaΒirkin» παραπέμπει στο εμπορικό σήμα «Birkin».
Δεδομένου ότι τα νομικά ζητήματα που προκύπτουν αναφορικά με την λειτουργία του Metaverse είναι πολλά o Παγκόσμιος Οργανισμός Πνευματικής Οδηγίας (WIPO) συμπεριέλαβε τα ψηφιακά αρχεία που μπορούν να μεταφορτωθούν και πιστοποιούνται με μη ανταλλάξιμα διακριτικά (NFTs) στην Κλάση 9. Ανάλογη είναι και η προσθήκη στην έκδοση του 2023 των Κατευθυντήριων Οδηγιών για τα εμπορικά σήματα του Γραφείου Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO). Έτσι, ανοίγει ο δρόμος για την κατοχύρωση των προϊόντων του Metaverse ως Εμπορικά Σήματα που προστατεύονται νομικά. Υπηρεσίες που συνδέονται με ψηφιακά αγαθά και παρέχονται σε ψηφιακά περιβάλλοντα αντιμετωπίζονται ανάλογα με τον αντίκτυπο τους στον αληθινό κόσμο όσον αφορά την κατοχύρωσή τους ως σήματα (πχ οι ψηφιακές υπηρεσίες μεταφοράς ενός avatar για του σκοπούς του παιχνιδιού μπορεί να υπαχθεί στην κλάση 41 που αφορά την διασκέδαση και όχι την κλάση 39 που αφορά τις μεταφορές). Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή επιτροπή ενέκρινε δύο προτάσεις για την αναθεώρηση της Οδηγίας για την προστασία των σχεδίων και υποδειγμάτων (Οδηγία 98/71/ΕΚ) και του Κανονισμού για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα (Κανονισμός ΕΚ 6/2002) με στόχο την προσαρμογή στην ψηφιακή εποχή συμπεριλαμβανομένων και προβλέψεων για τα ψηφιακά σχέδια και υποδείγματα που αναπτύσσονται στο Metaverse. Οι προτάσεις αυτές θα πρέπει να υιοθετηθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ώστε να ακολουθήσει η μεταφορά των νέων κανόνων της οδηγίας στα Εθνικά Δίκαια.
Πέρα από τα ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας πολύπλοκα νομικά ζητήματα ανακύπτουν διαρκώς αναφορικά με τον λειτουργία του ψηφιακού μετασύμπαντος. Τι γίνεται με την διάπραξη ποινικών αδικημάτων; Mπορεί να υπάρξει ψηφιακή φυλακή σε περίπτωση τέλεσής τους; Προβλήματα μπορούν να δημιουργηθούν σχετικά με ζητήματα δικαιοδοσίας δικαστηρίων, σύγκρουσης δικαίων και προστασίας δεδομένων, ενώ ο κατάλογος των νομικών θεμάτων διευρύνεται.
To metaverse ως ένας καινούργιος ψηφιακός κόσμος απαιτεί την δημιουργία κατάλληλων νομοθετικών πλαισίων ώστε να παρέχεται η μέγιστη προστασία για τους χρήστες. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που επενδύουν στις νέες αυτές τεχνολογίες!
