Της Ελένης Τσιάβο
Κατασκοπεία, υποκλοπές, «σκοτεινοί» δίαυλοι επικοινωνίας, κυβερνήσεις, δημοσιογράφοι;
Ένα τουλάχιστον… περίεργο «mix» που ο περισσότερος κόσμος είχε φανταστεί πως υπάρχει μόνο σε… χολυγουντιανές ταινίες δράσης, αποκαλύφθηκε ότι ισχύει και στην πραγματική μας ζωή.
Πίσω από όλα αυτά ή μάλλον ένα αυτά τα σκάνδαλα υποκλοπών, βρίσκεται το λογισμικό κατασκοπείας που φέρει το όνομα Pegasus, με τα πλοκάμια του να έχουν επεκταθεί ακόμα και στην χώρα μας σύμφωνα με την καταγγελία που υπέβαλε ο γνωστός δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης για παρακολούθηση του κινητού του τηλεφώνου.
Η ιστορία γνωστή πλέον στην Ελλάδα προκάλεσε τριγμούς και παραιτήσεις, έχει πάρει τον δρόμο της Δικαιοσύνης με τις εξελίξεις να αναμένονται ίσως και καταιγιστικές.
Τι συμβαίνει όμως τώρα; Και ποια η νέα είδηση;
Ο διευθύνων σύμβουλος του λογισμικού κατασκοπείας Pegasus , NSO Group, αποχωρεί, με άμεση ισχύ, επιβεβαίωσε η εταιρεία ενώ παράλληλα και 100 εργαζόμενοι απολύονται ως μέρος μιας διαδικασίας αναδιοργάνωσης, σύμφωνα με αναφορές.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος Shalev Hulio, ένας από τους ιδρυτές της ισραηλινής εταιρείας τεχνολογίας, θα παραδώσει τις εργασίες στον διευθύνοντα σύμβουλο Yaron Shohat ως μέρος της αναδιοργάνωσης.
«Ο Όμιλος NSO ανακοίνωσε σήμερα ότι η εταιρεία θα αναδιοργανωθεί και ο Διευθύνων Σύμβουλος Shalev Hulio παραιτείται», δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας στον Guardian, χωρίς να διευκρινίσει ακριβώς γιατί παραιτείται ο Hulio.
Η αναδιοργάνωση «θα εξετάσει όλες τις πτυχές της επιχείρησής της, συμπεριλαμβανομένου του εξορθολογισμού των εργασιών της για να διασφαλίσει ότι η NSO παραμένει μία από τις κορυφαίες εταιρείες στον κόσμο υψηλής τεχνολογίας, με επίκεντρο τις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Σύμφωνα με πολλαπλές αναφορές , περίπου 100 εργαζόμενοι, ή περίπου το 13% του εργατικού δυναμικού της NSO, θα απολυθούν επίσης ως μέρος της αναδιοργάνωσης της εταιρείας και ο Shohat θα ηγηθεί της εταιρείας έως ότου το διοικητικό συμβούλιο διορίσει νέο CEO.
«Σήμερα είναι μια θλιβερή μέρα στον Όμιλο NSO.
Μετά από μια δύσκολη περίοδο με πολλά εμπόδια και προκλήσεις, η εταιρεία αναγκάζεται να αποχωριστεί περισσότερους από εκατό υπαλλήλους», έγραψε επικεφαλής της ομάδας οικονομικού σχεδιασμού και ανάλυσης της εταιρείας στο LinkedIn.
Ο Όμιλος NSO δέχεται συνεχείς επικρίσεις για το λογισμικό Pegasus και τις φερόμενες κατασκοπευτικές του δραστηριότητες.
Η εταιρεία είχε βρεθεί στο στόχαστρο με πολλαπλές αγωγές μετά από ισχυρισμούς ότι τα εργαλεία της χρησιμοποιήθηκαν καταχραστικά από κυβερνήσεις και άλλες υπηρεσίες για να χακάρουν τα κινητά τηλέφωνα δημοσιογράφων, αντιφρονούντων και ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εν αγνοία τους.
«Ελεγμένο και… νόμιμο;»
Η NSO Group αναφέρει πάντως ότι το λογισμικό πωλείται μόνο σε «ελεγμένους και νόμιμους» κυβερνητικούς – αν και αρνείται να αποκαλύψει τη λίστα πελατών της- και χρησιμοποιείται από κυβερνητικές υπηρεσίες για να στοχεύσει τρομοκράτες, παιδεραστές και σκληρούς εγκληματίες.
Το spyware του είναι γνωστό ότι χρησιμοποιήθηκε στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική καθώς και στην Ελλάδα με το σκάνδαλο υποκλοπών που αποκάλυψαν ο δημοσιογράφος Θ. Κουκάκης και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ Νίκος Ανδρουλάκης.
Ωστόσο, το Pegasus Project, μια συνεργασία περισσότερων από 80 δημοσιογράφων από 17 οργανισμούς μέσων ενημέρωσης σε 10 χώρες, δημοσίευσε μια έρευνα τον Ιούλιο του 2021 που φέρεται να διαπίστωσε ότι το spyware είχε χρησιμοποιηθεί για να στοχοποιήσουν αρχηγούς κρατών, ακτιβιστές και δημοσιογράφους, συμπεριλαμβανομένου Σαουδάραβα δημοσιογράφου Kashoghi πριν και μετά τη δολοφονία του.
Σε ανακοίνωσή του, το NSO Group αρνήθηκε τους ισχυρισμούς του Pegasus Project λέγοντας ότι «η τεχνολογία του δεν συνδέθηκε με κανέναν τρόπο με την αποτρόπαια δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι».
Στη μαύρη λίστα
Πέρυσι, το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ έθεσε στη μαύρη λίστα την εταιρεία, μαζί με μια σειρά άλλων ξένων εταιρειών, «με βάση στοιχεία ότι αυτές οι οντότητες ανέπτυξαν και προμήθευαν λογισμικό υποκλοπής spyware σε ξένες κυβερνήσεις που χρησιμοποιούσαν αυτά τα εργαλεία για να στοχοποιήσουν κακόβουλα κυβερνητικούς αξιωματούχους, δημοσιογράφους, επιχειρηματίες, ακτιβιστές. ακαδημαϊκοί και εργαζόμενοι στις πρεσβείες».
Η μητρική Facebook της WhatsApp, η Meta Platforms Inc., κατέθεσε αγωγή κατά της NSO το 2019 ισχυριζόμενος ότι η εταιρεία χρησιμοποίησε εξελιγμένο λογισμικό υποκλοπής spyware για να στοχεύσει περίπου 1.400 χρήστες της υπηρεσίας κρυπτογραφημένων μηνυμάτων της.
Η Apple μήνυσε επίσης την NSO το 2021, κατηγορώντας την εταιρεία ότι παρακολουθεί και στοχεύει χρήστες συσκευών Apple.
Η NSO διατήρησε την αφήγησή της ότι το λογισμικό της πωλείται μόνο σε ελεγμένους κυβερνητικούς πελάτες και έχει ξοδέψει «εκατοντάδες χιλιάδες» δολάρια ασκώντας πίεση για να αφαιρεθεί από τη μαύρη λίστα έκτοτε, σύμφωνα με έκθεση της ProPublica.
Τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, η NSO κάλεσε το Ανώτατο Δικαστήριο να την αναγνωρίσει ως ξένο κυβερνητικό πράκτορα , κάτι που η εταιρεία λέει ότι θα της χορηγούσε ασυλία σύμφωνα με τους νόμους των ΗΠΑ που περιορίζουν τις αγωγές κατά ξένων χωρών.
«Τα προϊόντα της εταιρείας παραμένουν σε υψηλή ζήτηση από τις κυβερνήσεις και τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου λόγω της τεχνολογίας αιχμής και της αποδεδειγμένης ικανότητάς της να βοηθά αυτούς τους πελάτες στην καταπολέμηση του εγκλήματος και του τρόμου», δήλωσε ο προσωρινός διάδοχος της εταιρείας Shohat σε δήλωση στο Reuters την Κυριακή.
«Η NSO θα διασφαλίσει ότι οι πρωτοποριακές τεχνολογίες της εταιρείας χρησιμοποιούνται για νόμιμους και άξιους σκοπούς».
Τι είναι το Pegasus; Πως λειτουργεί;
Ο Όμιλος NSO, που ιδρύθηκε το 2010, περιγράφει τον εαυτό του στον ιστότοπό του ως δημιουργός «τεχνολογίας που βοηθά τις κυβερνητικές υπηρεσίες να αποτρέψουν και να διερευνήσουν την τρομοκρατία και το έγκλημα για να σώσουν χιλιάδες ζωές σε όλο τον κόσμο».
Το Pegasus είναι ένα λογισμικό κατασκοπείας που μπορεί να διεισδύσει σε ένα κινητό τηλέφωνο και να συλλέξει προσωπικά δεδομένα και δεδομένα τοποθεσίας και μπορεί να ελέγξει τα μικρόφωνα και τις κάμερες του τηλεφώνου χωρίς τη γνώση ή την άδεια του χρήστη.
Ορισμένες από τις πληροφορίες στις οποίες έχει πρόσβαση το Pegasus περιλαμβάνουν φωτογραφίες, αναζητήσεις στο διαδίκτυο, κωδικούς πρόσβασης, αρχεία καταγραφής κλήσεων, επικοινωνίες και αναρτήσεις μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Το λογισμικό έχει σχεδιαστεί ειδικά για να παρακάμπτει την ανίχνευση και να αποκρύβει τη δραστηριότητά του.
Οι ερευνητές έχουν βρει πολλά παραδείγματα εξελιγμένων εργαλείων της NSO Group που χρησιμοποιούν τα λεγόμενα «μηδενικά κλικ» για να μολύνουν στοχευμένα κινητά τηλέφωνα χωρίς καμία αλληλεπίδραση με τον χρήστη.
Αυτό σημαίνει ότι για να γίνει μια επιτυχημένη επίθεση λογισμικού κατασκοπείας σε ένα τηλέφωνο χρειάζεται απλώς ένα λειτουργικό σύστημα εγκατεστημένο ή μια συγκεκριμένη ”ευάλωτη” εφαρμογή.
Ποιοι έχουν στοχοποιηθεί;
Μια έρευνα από 17 ειδησεογραφικούς οργανισμούς σε περισσότερους από 50.000 αριθμούς δημοσιεύτηκε από τη δημοσιογραφική μη κερδοσκοπική οργάνωση Forbidden Stories και τη Διεθνή Αμνηστία με έδρα το Παρίσι. Διαπίστωσε ότι περισσότερα από 1.000 άτομα σε 50 χώρες φέρεται να επιλέχθηκαν από πελάτες NSO για πιθανή παρακολούθηση από το 2016.
Αυτή η λίστα περιλαμβάνει 189 δημοσιογράφους, περισσότερους από 600 πολιτικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους, καθώς και αρκετούς αρχηγούς κρατών, συμπεριλαμβανομένου του Γάλλου Εμμανουέλ Μακρόν, του προέδρου της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόζα και του πρωθυπουργού του Πακιστάν Iμράν Kαν.
Στους δημοσιογράφους συγκαταλέγονται εργαζόμενοι στο Al Jazeera, το Associated Press, το Reuters, το CNN, τη Wall Street Journal, τη Le Monde και τους Financial Times.
Τουλάχιστον 65 στελέχη επιχειρήσεων και 85 ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως έχουν επίσης στοχοποιηθεί.
Η κοινοπραξία μέσων ενημέρωσης αναφέρει ότι οι περισσότεροι πελάτες της Pegasus εντοπίζονται σε 10 χώρες: Αζερμπαϊτζάν, Μπαχρέιν, Ουγγαρία, Ινδία, Καζακστάν, Μεξικό, Μαρόκο, Ρουάντα, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Τι είναι το Pegasus; Πως λειτουργεί;
Ο Όμιλος NSO, που ιδρύθηκε το 2010, περιγράφει τον εαυτό του στον ιστότοπό του ως δημιουργός «τεχνολογίας που βοηθά τις κυβερνητικές υπηρεσίες να αποτρέψουν και να διερευνήσουν την τρομοκρατία και το έγκλημα για να σώσουν χιλιάδες ζωές σε όλο τον κόσμο».
Το Pegasus είναι ένα λογισμικό κατασκοπείας που μπορεί να διεισδύσει σε ένα κινητό τηλέφωνο και να συλλέξει προσωπικά δεδομένα και δεδομένα τοποθεσίας και μπορεί να ελέγξει τα μικρόφωνα και τις κάμερες του τηλεφώνου χωρίς τη γνώση ή την άδεια του χρήστη.
Ορισμένες από τις πληροφορίες στις οποίες έχει πρόσβαση το Pegasus περιλαμβάνουν φωτογραφίες, αναζητήσεις στο διαδίκτυο, κωδικούς πρόσβασης, αρχεία καταγραφής κλήσεων, επικοινωνίες και αναρτήσεις μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Το λογισμικό έχει σχεδιαστεί ειδικά για να παρακάμπτει την ανίχνευση και να αποκρύβει τη δραστηριότητά του.
Οι ερευνητές έχουν βρει πολλά παραδείγματα εξελιγμένων εργαλείων της NSO Group που χρησιμοποιούν τα λεγόμενα «μηδενικά κλικ» για να μολύνουν στοχευμένα κινητά τηλέφωνα χωρίς καμία αλληλεπίδραση με τον χρήστη.
Αυτό σημαίνει ότι για να γίνει μια επιτυχημένη επίθεση λογισμικού κατασκοπείας σε ένα τηλέφωνο χρειάζεται απλώς ένα λειτουργικό σύστημα εγκατεστημένο ή μια συγκεκριμένη ”ευάλωτη” εφαρμογή.
Ποιοι έχουν στοχοποιηθεί;
Μια έρευνα από 17 ειδησεογραφικούς οργανισμούς σε περισσότερους από 50.000 αριθμούς δημοσιεύτηκε από τη δημοσιογραφική μη κερδοσκοπική οργάνωση Forbidden Stories και τη Διεθνή Αμνηστία με έδρα το Παρίσι. Διαπίστωσε ότι περισσότερα από 1.000 άτομα σε 50 χώρες φέρεται να επιλέχθηκαν από πελάτες NSO για πιθανή παρακολούθηση από το 2016.
Αυτή η λίστα περιλαμβάνει 189 δημοσιογράφους, περισσότερους από 600 πολιτικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους, καθώς και αρκετούς αρχηγούς κρατών, συμπεριλαμβανομένου του Γάλλου Εμμανουέλ Μακρόν, του προέδρου της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόζα και του πρωθυπουργού του Πακιστάν Iμράν Kαν.
Στους δημοσιογράφους συγκαταλέγονται εργαζόμενοι στο Al Jazeera, το Associated Press, το Reuters, το CNN, τη Wall Street Journal, τη Le Monde και τους Financial Times.
Τουλάχιστον 65 στελέχη επιχειρήσεων και 85 ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως έχουν επίσης στοχοποιηθεί.
Η κοινοπραξία μέσων ενημέρωσης αναφέρει ότι οι περισσότεροι πελάτες της Pegasus εντοπίζονται σε 10 χώρες: Αζερμπαϊτζάν, Μπαχρέιν, Ουγγαρία, Ινδία, Καζακστάν, Μεξικό, Μαρόκο, Ρουάντα, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
