Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2022, τη δέκατη έκδοση μιας καθιερωμένης ετήσιας επισκόπησης που παρέχει συγκριτικά στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα, την ποιότητα και την ανεξαρτησία των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στα κράτη μέλη.
Για πρώτη φορά, ο φετινός πίνακας αποτελεσμάτων περιλαμβάνει επίσης στοιχεία για τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην αποτελεσματικότητα των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης και για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στη δικαιοσύνη, ενώ έχει ενισχυμένη επιχειρηματική διάσταση.
Η αντιπρόεδρος για θέματα Αξιών και Διαφάνειας, κ. Βιέρα Γιούροβα, δήλωσε τα εξής: «Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης παρέχει ανεκτίμητες πληροφορίες σχετικά με τα συστήματά μας απονομής δικαιοσύνης και μας βοηθά να επικεντρωθούμε στο μείζον: τη διασφάλιση της προστασίας του κράτους δικαίου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το γεγονός ότι, σε σύγκριση με πέρυσι, η αντίληψη του κοινού για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχει μειωθεί σχεδόν στα μισά κράτη μέλη είναι ανησυχητικό και δείχνει ότι όλοι πρέπει να αναλάβουμε δράση προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του κοινού στο δικαστικό σύστημα.»
Ο επίτροπος Δικαιοσύνης, κ. Ντιντιέ Ρεντέρς, πρόσθεσε τα εξής: «Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης, ο οποίος γιορτάζει τη δέκατη έκδοσή του, αποτελεί ιδιαίτερα δημοφιλές εργαλείο ανάλυσης για τον ευρωπαϊκό χώρο δικαιοσύνης. Κατά την τελευταία δεκαετία, ο πίνακας αποτελεσμάτων μετεξελίχθηκε από μια επισκόπηση βασικών δεικτών σε μια ολοκληρωμένη συλλογή πληροφοριών υψηλής ποιότητας. Μας βοηθά να εντοπίσουμε τα περιθώρια βελτίωσης και να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους για τα συστήματά μας απονομής δικαιοσύνης. Τα αντικειμενικά και υψηλής ποιότητας δεδομένα αποτελούν νευραλγικά εργαλεία στην προσπάθειά μας να προασπίσουμε το κράτος δικαίου και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.»
Τα σημαντικότερα πορίσματα του πίνακα αποτελεσμάτων 2022 είναι τα εξής:
- Περιθώρια βελτίωσης όσον αφορά την ψηφιοποίηση των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης: Ήδη στην έκδοση του 2021 αποτυπωνόταν η πρόοδος των δικαστικών αρχών όσον αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό· στην έκδοση του 2022, ο πίνακας αποτελεσμάτων λαμβάνει επίσης υπόψη τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Αρκετά κράτη μέλη θέσπισαν νέα μέτρα για να εγγυηθούν την ομαλή λειτουργία των δικαστηρίων, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συνεχή και εύκολη πρόσβαση όλων στη δικαιοσύνη. Ωστόσο, τα πορίσματα της έκδοσης του 2022 δείχνουν ότι τα κράτη μέλη πρέπει να επιταχύνουν τις μεταρρυθμίσεις εκσυγχρονισμού στον συγκεκριμένο τομέα, καθώς σε ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να υπάρχουν αξιοσημείωτα περιθώρια βελτίωσης.
- Διαφορετικοί βαθμοί προσβασιμότητας στη δικαιοσύνη όσον αφορά τα άτομα με αναπηρία: Για πρώτη φορά, ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2022 περιλαμβάνει στοιχεία σχετικά με τις ρυθμίσεις που εφαρμόζονται για τη στήριξη των ατόμων με αναπηρία προκειμένου να έχουν ισότιμη πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Αν και όλα τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει τουλάχιστον κάποιες ρυθμίσεις (π.χ. διαδικαστικές διευκολύνσεις), μόνο τα μισά κράτη μέλη παρέχουν επίσης πληροφορίες σε ειδική μορφή, όπως η γραφή Braille ή η νοηματική γλώσσα, κατόπιν αιτήματος.
- Εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις όσον αφορά την αντίληψη για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης: Από το 2016 και μετά, η αντίληψη του ευρέος κοινού έχει βελτιωθεί σε 17 κράτη μέλη. Ωστόσο, από πέρυσι, η αντίληψη του κοινού για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχει επιδεινωθεί σε 14 κράτη μέλη. Σε ελάχιστα κράτη μέλη η εκλαμβανόμενη ανεξαρτησία της δικαιοσύνης παραμένει σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα.
- Υφιστάμενες εγγυήσεις για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών: Ως προς την πρόσβαση στη δικαιοσύνη και τον αντίκτυπό της στην εμπιστοσύνη των επενδυτών, στο επιχειρηματικό περιβάλλον και στη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, ο πίνακας αποτελεσμάτων του 2022 περιλαμβάνει επίσης στοιχεία σχετικά με τη διοικητική αποτελεσματικότητα, τις νομικές διασφαλίσεις σε σχέση με τις διοικητικές αποφάσεις, καθώς και την εμπιστοσύνη στην προστασία των επενδύσεων. Τα πορίσματα δείχνουν ότι σχεδόν όλα τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει μέτρα ώστε οι επιχειρήσεις να λαμβάνουν χρηματική αντιστάθμιση για ζημίες που προκαλούνται από διοικητικές αποφάσεις ή αδράνεια, και τα δικαστήρια μπορούν να αναστείλουν την εκτέλεση διοικητικών αποφάσεων κατόπιν αιτήματος.
Επόμενα βήματα
Οι πληροφορίες που περιέχονται στον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης συμβάλλουν στην παρακολούθηση που διενεργείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μηχανισμού για το κράτος δικαίου, ενώ τα πορίσματά του θα τροφοδοτήσουν την έκθεση της Επιτροπής του 2022 για το κράτος δικαίου. Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2022 αναπτύχθηκε περαιτέρω προκειμένου να καλυφθεί η ανάγκη για πρόσθετες συγκριτικές πληροφορίες (προστέθηκε, π.χ., ένα νέο αριθμητικό στοιχείο σχετικά με τους εθνικούς ελέγχους ασφαλείας για τους δικαστές), ανάγκη η οποία είχε διαπιστωθεί κατά την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου. Τα στοιχεία του πίνακα αποτελεσμάτων χρησιμοποιούνται επίσης για την παρακολούθηση των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Ιστορικό
Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης, ο οποίος δρομολογήθηκε το 2013, χρησιμοποιείται από την Επιτροπή για την παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων που εισάγουν τα κράτη μέλη στον τομέα της δικαιοσύνης και αποτελεί ένα από τα στοιχεία της εργαλειοθήκης της ΕΕ για το κράτος δικαίου. Ο πίνακας αποτελεσμάτων επικεντρώνεται στα τρία βασικά στοιχεία ενός αποτελεσματικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης:
- Αποδοτικότητα: δείκτες σχετικά με τη διάρκεια των διαδικασιών, το ποσοστό διεκπεραίωσης και τον αριθμό των εκκρεμών υποθέσεων·
- Ποιότητα: δείκτες σχετικά με την προσβασιμότητα (όπως νομική συνδρομή και δικαστικά έξοδα), την κατάρτιση, τον προϋπολογισμό, τους ανθρώπινους πόρους και την ψηφιοποίηση·
- Ανεξαρτησία: δείκτες σχετικά με την αντίληψη του ευρέος κοινού και των επιχειρήσεων για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και σχετικά με τις διασφαλίσεις για τους δικαστές και τη λειτουργία των εθνικών εισαγγελικών αρχών.
Όπως και σε προηγούμενες εκδόσεις, η έκδοση του 2022 παρουσιάζει στοιχεία από δύο έρευνες του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το κοινό και οι επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης σε κάθε κράτος μέλος.
Τα πορίσματα του πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2022 ελήφθησαν υπόψη στην ειδική ανά χώρα αξιολόγηση που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2022, καθώς και στην αξιολόγηση των σχεδίων ανθεκτικότητας και ανάκαμψης των κρατών μελών, όπου περιγράφονται τα επενδυτικά και μεταρρυθμιστικά μέτρα που θα χρηματοδοτηθούν μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Το 2021 η ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη (η οποία καθορίζει τη στρατηγική καθοδήγηση για την εφαρμογή του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, διασφαλίζοντας ότι το νέο θεματολόγιο για την ανάπτυξη βασίζεται σε μια πράσινη, ψηφιακή και βιώσιμη ανάκαμψη) επαναλαμβάνει τη διασύνδεση μεταξύ των αποτελεσματικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στα κράτη μέλη. Η εύρυθμη λειτουργία και η πλήρης ανεξαρτησία των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης επηρεάζουν θετικά τις επενδυτικές αποφάσεις και την προθυμία όλων των φορέων να δρομολογήσουν επενδυτικά έργα.
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Δικαιοσύνη» 2021-2027, η ΕΕ διαθέτει πάνω από 300 εκατ. ευρώ για την περαιτέρω ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης. Θα συμβάλει επίσης στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των εθνικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης και στην ενίσχυση του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων με την εξασφάλιση αποτελεσματικής πρόσβασης στη δικαιοσύνη για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Το πρόγραμμα χρηματοδοτεί δραστηριότητες που καλύπτουν την κατάρτιση δικαστών και άλλων ασκούντων νομικά επαγγέλματα, την αμοιβαία μάθηση, τη δικαστική συνεργασία και την ευαισθητοποίηση.
Για να δείτε τους αναλυτικούς Πίνακες, πατήστε εδώ
