Γράφει ο κ. Λεωνίδας Χ. Στάμος
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
Maître en Droit
Εάν η απόφαση 1/2023 του Αρείου Πάγου αποτέλεσε τη δικαστική απάντηση στην κρίση νομιμοποίησης, ο Νόμος 5072/2023, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2023, αποτέλεσε την οριστική νομοθετική επικύρωση και την ολοκλήρωση αυτής της πορείας προς τη νομική βεβαιότητα.
Ο νόμος αυτός, με τίτλο «Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167…», αναμόρφωσε πλήρως το ρυθμιστικό πλαίσιο για την αγορά και διαχείριση πιστώσεων, καταργώντας τα άρθρα 1 έως 3 του Ν. 4354/2015 και εισάγοντας ένα νέο, εναρμονισμένο με το ευρωπαϊκό δίκαιο καθεστώς.
Η πλέον καθοριστική διάταξη σε σχέση με το ζήτημα που απασχόλησε την Ολομέλεια είναι το άρθρο 115 του νέου νόμου. Η διάταξη αυτή, υπό τον τίτλο «Εξαιρετική νομιμοποίηση διαχειριστών πιστώσεων», κωδικοποιεί ουσιαστικά το σκεπτικό της απόφασης του Αρείου Πάγου, θέτοντας τέλος σε κάθε αμφισβήτηση. Ορίζει ρητά ότι οι διαχειριστές πιστώσεων «νομιμοποιούνται, ως μη δικαιούχοι διάδικοι, να ασκούν κάθε ένδικο βοήθημα και να προβαίνουν σε κάθε άλλη δικαστική ενέργεια για την είσπραξη των υπό διαχείριση απαιτήσεων».
Η νομοθετική αυτή παρέμβαση αποστερεί τους δανειολήπτες από τη δυνατότητα να προβάλλουν πλέον την ένσταση έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης του servicer, επιχείρημα που στο παρελθόν γινόταν δεκτό από τα δικαστήρια.
Παράλληλα, το Β’ Μέρος του Ν. 5072/2023 ενσωμάτωσε στην εθνική έννομη τάξη την Οδηγία (ΕΕ) 2021/2167, εκσυγχρονίζοντας και ενισχύοντας το πλαίσιο λειτουργίας και εποπτείας των εταιρειών του κλάδου. Θεσπίστηκαν αυστηρότεροι κανόνες για την αδειοδότηση των διαχειριστών πιστώσεων από την Τράπεζα της Ελλάδος και ενισχυμένες υποχρεώσεις διαφάνειας και προστασίας των δανειοληπτών.
Ειδικότερα, εισήγαγε την υποχρέωση δημιουργίας ηλεκτρονικού συστήματος προσωποποιημένης πληροφόρησης, μέσω του οποίου κάθε δανειολήπτης έχει άμεση πρόσβαση σε αναλυτικά στοιχεία για την οφειλή του.
Κεφάλαιο 8: Η “Πλήρης Απόδειξη” και η Περιχαράκωση της Άμυνας του Οφειλέτη
Η νομοθετική παρέμβαση του Ν. 5072/2023 δεν περιορίστηκε στην κωδικοποίηση της νομιμοποίησης των servicers, αλλά προχώρησε και στο ζήτημα της απόδειξης αυτής της νομιμοποίησης.
Το άρθρο 115, παρ. 2 και 3, ορίζει ότι τα έντυπα δημοσίευσης της σύμβασης πώλησης και διαχείρισης στο Ενεχυροφυλακείο αποτελούν «πλήρη απόδειξη» για την εξαιρετική νομιμοποίηση, «χωρίς να απαιτείται η προσκομιδή πρόσθετων εγγράφων».
Η ρύθμιση αυτή στόχευε να κλείσει τις δικαστικές διαμάχες για την προσκόμιση αυτούσιων συμβάσεων, όμως η μάχη μετατοπίστηκε στο κρίσιμο ερώτημα:
«Μπορεί ο συγκεκριμένος servicer να αποδείξει, με βεβαιότητα, ότι η δική μου οφειλή περιλαμβανόταν στη μεταβίβαση;»
Σήμερα, η άμυνα των δανειοληπτών εστιάζει στην ειδική διαδοχή και όχι στο status του servicer. Δικαστήρια εξακολουθούν να ακυρώνουν διαταγές πληρωμής όταν δεν υπάρχει αναμφίλεκτη ταυτοποίηση της σύμβασης του οφειλέτη στα σχετικά έγγραφα.
Η νομολογία αναδεικνύει την ένταση μεταξύ της πρόθεσης για απλοποιημένη απόδειξη και της θεμελιώδους αρχής πλήρους τεκμηρίωσης της αλυσίδας διαδοχής. Η προστασία του δανειολήπτη, βάσει Συντάγματος, επιβάλλει διαφάνεια και πλήρη εξακρίβωση του πραγματικού δανειστή.
