Το παρόν άρθρο εξετάζει τη διαμορφωθείσα νομολογία, αναφορικά με τις ακυρότητες στις διαδικασίες μεταβίβασης και διαχείρισης δανειακών απαιτήσεων από funds και εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων κατά τον Ν. 4354/2015. Μέσω της ανάλυσης πρόσφατων δικαστικών αποφάσεων, αποδεικνύεται ότι η ελληνική Δικαιοσύνη υιοθετεί αυστηρή στάση υπέρ της διαφάνειας, της τεκμηρίωσης και της προστασίας του οφειλέτη. Το άρθρο καταλήγει, ότι η πλημμελής τεκμηρίωση της νομιμοποίησης συνιστά λόγο ακυρότητας, προστατεύοντας την έννοια του κράτους δικαίου και την ασφάλεια των συναλλαγών.
1. Η μεταβίβαση δανειακών απαιτήσεων και η ανάθεση της διαχείρισής τους σε τρίτους φορείς αποτέλεσε βασικό εργαλείο αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος. Στο επίκεντρο της σχετικής συζήτησης βρίσκεται η τήρηση της νομιμότητας στις εν λόγω διαδικασίες, όπως προβλέπεται από τον Ν. 4354/22015 και όπως έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα και τις αρχές της ενωσιακής και εθνικής έννομης τάξης.
2. Το Θεσμικό Πλαίσιο: Ο Ν. 3156/2003, ο Ν. 4354/2015 και ο πρόσφατος N. 5072/2023, ως έχουν τροποποιηθεί μέχρι σήμερα, ορίζει τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες για τη μεταβίβαση και διαχείριση δανειακών απαιτήσεων από πιστωτικά ιδρύματα σε τρίτους. Η διαφάνεια, η σαφής αναφορά του είδους και της φύσης των απαιτήσεων, η ταυτότητα του διαχειριστή και η αποδεικτική τεκμηρίωση των μεταβιβάσεων αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους του συστήματος. Πρόκειται για διατάξεις αναγκαστικού δικαίου και δημόσιας τάξης, που αποσκοπούν στην προστασία του αδύναμου συμβαλλομένου μέρους.
3. Νομολογιακή Ανάλυση και Εξελίξεις:
3.1 Έλλειψη Νομιμοποίησης και Ακυρότητα Διαταγών Πληρωμής: Τα ελληνικά δικαστήρια έχουν αναγνωρίσει πλημμέλειες σε εκχωρήσεις απαιτήσεων, λόγω μη σαφούς αποτύπωσης της αλυσίδας μεταβιβάσεων, της ακριβούς συμφωνίας διαχείρισης και της εξουσίας είσπραξης. Τέτοιες ελλείψεις οδηγούν στην ακύρωση των εκδοθεισών διαταγών πληρωμής ως μη νόμιμων.
3.2 Υπόθεση Δανειοληπτών από την Κρήτη (ΑΦ.20002):
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, η μεταξύ πολλών άλλων, πρόσφατη υπόθεση ζεύγους από την Κρήτη, με αγροτική δραστηριότητα, εις βάρος των οποίων εκδόθηκε διαταγή πληρωμής για ποσό άνω των 200.000€. Η προηγούμενη απόπειρα είσπραξης είχε ήδη απορριφθεί από το Πολυμελές Πρωτοδικείο, λόγω έλλειψης επαρκών αποδεικτικών στοιχείων για τη νομιμοποίηση της εταιρείας διαχείρισης.
Παρά τις συνεχείς προσπάθειες ρύθμισης από τους δανειολήπτες, εκδόθηκε νέα διαταγή πληρωμής, χωρίς να έχουν διορθωθεί οι ίδιες ουσιαστικές ελλείψεις. Το Μονομελές Πρωτοδικείο έκρινε ξανά υπέρ της ακυρότητας, επισημαίνοντας την αδιαφάνεια, την ασάφεια ως προς τον πραγματικό φορέα των δικαιωμάτων και την έλλειψη ιστορικής τεκμηρίωσης των μεταβιβάσεων.
4. Θεμελίωση και Νομική Ανάλυση: Η αρχή της διαφάνειας, η ανάγκη προστασίας της ασφάλειας δικαίου και η αναγνώριση της θέσης του οικονομικά ασθενέστερου δανειολήπτη ενισχύονται και από το ενωσιακό δίκαιο. Η μη απόδειξη νομιμοποίησης συνιστά καταχρηστική άσκηση δικαιώματος από τον φερόμενο πιστωτή, οδηγώντας σε ακυρότητα των εν λόγω ενεργειών και έμμεση παραβίαση της αρχής της καλής πίστης.
5. Συμπεράσματα: Η ελληνική νομολογία έχει πλέον εδραιώσει την αρχή, ότι η πλημμελής τεκμηρίωση της μεταβίβασης και διαχείρισης απαιτήσεων καθιστά άκυρες τις συναφείς δικαστικές ενέργειες. Η πρακτική αυτή ενισχύει το κράτος δικαίου και την προστασία του πολίτη, αναδεικνύοντας την ανάγκη αυστηρότερης συμμόρφωσης των διαχειριστών δανείων με το νομικό πλαίσιο.
Εν κατακλείδι, οι εταιρείες διαχείρισης, οι οποίες εκπροσωπούν τα funds, ως προς την διαχείριση ή και είσπραξη των απαιτήσεων, όσο συνεχίζουν να μην έχουν τη δυνατότητα να αποδείξουν τη νομιμότητα και την νομιμοποίηση τους, ως προς την ανάληψη των δανειακών απαιτήσεων, θα κινδυνεύουν με ακυρώσεις των διαταγών πληρωμής. Τα ελληνικά δικαστήρια, περαιτέρω, αναγνωρίζουν και την καταχρηστικότητα των πιστωτών, στην περίπτωση που οι δανειολήπτες αποδεδειγμένα προσπαθούν, αλλά αδυνατούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, λόγω της προτεραιότητας των funds να κάνουν άμεσες και βίαιες ανακτήσεις και όχι βιώσιμες ρυθμίσεις.
Ο δικαστικός αγώνας τους όμως, όχι μόνο τους δικαιώνει, αλλά τους δίνει και τον απαραίτητο χρόνο με «προστασία» για να ρυθμίσουν, μέσω διαπραγματεύσεων, διαμεσολάβησης, διμερών διαπραγματεύσεων ή μέσω του ανανεωμένου εξωδικαστικού μηχανισμού.
Απόσπασμα του υπό έκδοση βιβλίου με τίτλο «ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ στην αναγκαστική εκτέλεση» με υπότιτλο «Περί Πλειστηριασμών – Από τη θεωρία στην πράξη» ISBN 978-618-00-3736-4
