Του Χαράλαμπου Χριστόπουλου*
Σύμφωνα με την ρήση του Λένιν «Υπάρχουν δεκαετίες στις οποίες τίποτα δεν συμβαίνει και υπάρχουν εβδομάδες στις οποίες συμβαίνουν δεκαετίες».
Πράγματι, τις τελευταίες εβδομάδες ο πλανήτης ζει ένα σοκ λόγω της πανδημίας που έχει αλλάξει τις ζωές όλων μας. Η πανδημία έχει αναγκάσει δισεκατομμύρια ανθρώπους να ζουν σε περιορισμό και σίγουρα έχει πυκνώσει τον κοινωνικό χρόνο τόσο ώστε είναι πιθανό όταν όλα τελειώσουν να νιώθουμε όλοι μας σαν να έχουμε ζήσει δεκαετίες.
Από αυτή την στενωπό δεν ήταν δυνατό να ξεφύγει ούτε η απονομή δικαιοσύνης. Δίκες δεν διεξάγονται πλην εξαιρέσεων, υποθέσεις ιδιωτικού, ποινικού και διοικητικού δικαίου έχουν μεταφερθεί χρονικά και χιλιάδες συμπολίτες μας αναρωτιούνται για την χρονική τους έκβαση.
Τι θα μπορούσε όμως να είναι αλλιώς και πως η τεχνολογία μπορεί να οδηγήσει την απονομή δικαιοσύνης στην επόμενη μέρα;
Το παρόν άρθρο σκοπό έχει να προτείνει μερικές αλλαγές που πιθανώς να έκαναν την απονομή δικαιοσύνης αφενός σύγχρονη και αφετέρου συντομότερη.
Αρχικά, είναι αναγκαίο δικαστές -και όσοι δικηγόροι δεν έχουν- ως δημόσιοι λειτουργοί να αποκτήσουν δικαίωμα ψηφιακής υπογραφής προκειμένου να μπορούν να υπογράφουν από απόσταση και να κερδίζουν χρόνο. Ο θεσμός της ψηφιακής υπογραφής εφαρμόζεται ήδη στη διαδικασία κοινοβουλευτικού ελέγχου και υπάρχει δυνατότητα Υπουργοί της κυβέρνησης να υπογράφουν εξ αποστάσεως ψηφιακά. Επομένως, αυτό θα βελτιώσει τον χρόνο απονομής εφόσον δικαστές και δικηγόροι μπορούν να υπογράφουν τα αναγκαία έγγραφα χωρίς φυσική παρουσία.
Παράλληλα, είναι πρόδηλο ότι θα πρέπει να εξελιχθεί η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων προκειμένου να καλύπτει όλες τις διαδικασίες και τα αντικείμενα των δικών προκειμένου να μπορεί ο μέσος δικηγόρος γρήγορα και με ασφάλεια να καταθέτει τα δικόγραφα των εντολέων του στο μέλλον. Χαρακτηριστικό της ανάγκαότητας είναι ότι στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων που η ταχύτητα είναι αναγκαίο στοιχείο δεν υπάρχει ακόμη η δυνατότητα κατάθεσης δικογράφου ηλεκτρονικά.
Ακόμη, η δημοσίευση των αποφάσεων από πλευράς δικαστών σε ψηφιακή μορφή στα πολιτικά δικαστήρια θα αποτελούσε ένα χρονικό κέρδος σημαντικό και για τους πολίτες και για τους συλλειτουργούς της Δικαιοσύνης.
Εξάλλου, πέραν του χρονικού ζητήματος σημαντικό ρόλο ενέχει και το οικονομικό σκέλος. Είναι σημαντικό με τις διαθέσιμες τεχνολογικές μεθόδους η δικαιοσύνη να απονέμεται ταχύτερα επομένως να συμβάλει και στο οικονομικό πεδίο όπου το μέλλον διαφαίνεται ζοφερό. Για παράδειγμα θα πρέπει να γίνει συζήτηση για την δυνατότητα να υπάρχει παρουσία δικηγόρου σε δικαστήριο μέσω τηλεδιάσκεψης. Επεξηγώντας, σε αρκετές περιπτώσεις δίκες αναβάλλονται λόγω κολλήματος στο πρόσωπο του δικηγόρου ο οποίος τυγχάνει να δικάζει σε άλλη πόλη την ίδια μέρα. Αν όμως υπήρχε δικονομικά η δυνατότητα ο δικηγόρος να παρασταθεί μέσω τηλεδιάσκεψης οι δίκες αυτές θα μπορούσαν να λάβουν ΄χώρα κανονικά. Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα αυτό είναι προς δημόσιο διάλογο και δεν είναι τόσο εύκολο να επιλυθεί.
Τέλος, πολύ σημαντικό ρόλο στη διεξαγωγή ποινικών δικαστηρίων πρέπει να παίξει η ψηφιακή απομαγνητοφώνηση των πρακτικών της δίκης. Είναι σύνηθες φαινόμενο λόγω της τεράστιας δυσκολίας του αντικειμένου οι γραμματείς πολλές φορές να μην μπορούν να καταγράψουν όσα ακούγονται και συχνά οι καταθέσεις να μην εμφανίζονται πλήρεις. Είναι λοιπόν αναγκαίο για την ορθότερη απονομή της δικαιοσύνης η τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί ως σύμμαχος και όχι φοβικά.
Το σημαντικό είναι τούτες τις μέρες να γίνει ανοιχτή δημόσια συζήτηση για το μέλλον. Διότι είναι δεδομένο ότι η κατάσταση που όλοι βιώνουμε είναι δύσκολη και πρέπει να βρούμε τρόπους να κερδίσουμε το αύριο σε δύσκολες συνθήκες. Από αυτή τη συζήτηση δεν πρέπει να λείψουν προτάσεις για την επόμενη μέρα στη Δικαιοσύνη. Γιατί η ποιότητα της δημοκρατίας είναι στενά συνδεδεμένη με την ποιότητα και την καθημερινότητα της δικαιοσύνης.
*Δικηγόρος Αθηνών
