Γράφει ο Δημήτρης Παπαδημητρίου,
Δικηγόρος, ΜΔΕ εργατικού δικαίου
Ο βασανισμός, η εγκατάλειψη αλλά και η παραμέληση των ζώων αποτελεί συχνό φαινόμενο που λαμβάνει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις εν μέσω πανδημίας και των οικονομικών συνεπειών που συνακολοθούν αυτή, σε συνδυασμό με την άγνοια ως προς τους τρόπους μετάδοσης του νέου κορωνοϊού, Covid-19.
Σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, με εξαίρεση τη μοναδική αναφορά νόσου σε γάτα στο Βέλγιο, η οποία δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, δεν έχουν υπάρξει άλλες περιπτώσεις όπου τα κατοικίδια ή άλλα οικόσιτα ζώα που θα εκτεθούν με φυσικό τρόπο στον Sars-CoV-2 θα νοσήσουν με Covid-19 ή θα μεταδώσουν τον ιό σε άλλα ζώα και καθόλου αποδείξεις ότι αυτά μπορούν να μεταδώσουν τον ιό στους ανθρώπους.
Παρ’ολ’αυτά η Σοφία Τζονίκη, επικεφαλής του μη κερδοσκοπικού σωματείου stray.gr, σε πρόσφατη δήλωση της, επεσήμανε ότι οι εγκαταλείψεις δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς έχουν πολλαπλασιαστεί. Τι προβλέπει όμως η νομοθεσία για την εγκατάλειψη δεσποζομένου ζώου; Οι βασικές διατάξεις εμπεριέχονται στον ν. 4039/2012, όπως τροποποιήθηκε δυνάμει του ν. 4235/2014.
Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 5 του ν. 4039/2012, ως ισχύει, ο ιδιοκτήτης του δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς έχει την υποχρέωση, εκτός από το να φροντίζει για την σήμανση και την ευζωία του: “ε) να μην εγκαταλείπει το ζώο του, ενώ σε περίπτωση που επιθυμεί να αποχωριστεί το ζώο συντροφιάς, πρέπει να γνωστοποιεί στην αρμόδια υπηρεσία του δήμου του τόπου της κατοικίας του την πρόθεσή του αυτή, να το παραδίδει σε αυτόν και να λαμβάνει από πιστοποιημένο κτηνίατρο αντίγραφο της μεταβολής της εγγραφής του ζώου του στη διαδικτυακή ηλεκτρονική βάση σήμανσης και καταγραφής των ζώων συντροφιάς, όπου θα αναφέρεται ο δήμος ως προσωρινός κάτοχος του αδέσποτου πλέον ζώου,”. Στην παρ. 8 περ. β. του ίδιου άρθρου προβλέπεται επίσης ότι: “απαγορεύεται η αφαίρεση του μέσου ηλεκτρονικής σήμανσης από τον ιδιοκτήτη του ζώου συντροφιάς (με σκοπό να αποτραπούν φαινόμενα εγκατάλειψης ζώου) ή από άλλο πρόσωπο ή από κτηνίατρο (με σκοπό την αποτροπή παράνομου σκοπού).”
Σε περίπτωση παραβίασης των παραπάνω διατάξεων, προβλέπεται ένα πλαίσιο ποινικών και διοικητικών κυρώσεων, ενώ ο παραβάτης ευθύνεται και αστικώς για οποιαδήποτε βλάβη ή ζημιά, που προκαλείται από το ζώο που εγκατέλειψε, σύμφωνα με το άρθρο 924 Α.Κ.
Ειδικότερα όσοι εγκαταλείπουν το ζώο συντροφιάς τους, “τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες (5.000) έως δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) ευρώ” (παρ. 2, άρθρο 20), ενώ “σε περίπτωση υποτροπής οι χρηματικές ποινές, που προβλέπονται στις παραγράφους 1, 2 και 3 διπλασιάζονται” (παρ. 6, άρθρο 20). Σημειώνεται ότι στις περιπτώσεις των παραπάνω εγκλημάτων, μπορεί να συμμετάσχει στην δίκη οποιοδήποτε φιλοζωικό σωματείο προς υποστήριξη της κατηγορίας, εναντίον αυτού που εγκατέλειψε το ζώο του (παρ. 7, άρθρο 20).
Σε σχέση με τις διοικητικές κυρώσεις, το άρθρο 21 του ν. 4039/2012, προβλέπει ότι κάθε φορά που κάποιος εγκαταλείπει το ζώο του (περ. 5) ή παραλείπει να δηλώσει την απώλειά του (περ. 2), αντιμετωπίζει διοικητικό πρόστιμο ύψους 300 ευρώ. Πολύ συχνά όμως παρατηρείται ότι αυτός που έχει εγκαταλείψει το ζώο συντροφιάς του, έχει παραβεί μια σειρά διατάξεων που τιμωρούνται αυτοτελώς με πρόστιμο: δεν εφάρμοσε τους κανόνες προστασίας και καλής μεταχείρισης (500 ευρώ, περ. 1), παρέλειψε την τήρηση των κανόνων ευζωίας του ή της κτηνιατρικής του εξέτασης (500 ευρώ, περ. 3), δεν είχε ενημερώσει το βιβλιάριο υγείας του (300 ευρώ, περ. 4), δεν είχε προσκομίσει στον δήμο του, αντίγραφο του πιστοποιητικού ηλεκτρονικής ταυτοποίησης (300 ευρώ, περ. 7), αφαίρεσε το μέσο ηλεκτρονικής του σήμανσης (3.000 ευρώ, περ. 12), ή το κακοποίησε (30.000 ευρώ, περ. 39).
Στην πράξη παρατηρείται ότι πολλοί ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς αποφεύγουν την σήμανση των ζώων τους, θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα αποφύγουν την ευθύνη από την παράβαση της νομοθεσίας περί των ζώων συντροφιάς. Στην πραγματικότητα όμως, παραλείποντας την υποχρέωση τους αυτή, εκτίθενται σε αυστηρότερες κυρώσεις, διότι πραγματοποιούν περισσότερες παραβάσεις.
Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, η εγκατάλειψη ενός δεσποζόμενου ζώου τιμωρείται αυστηρά, καθώς ο νομοθέτης θέλησε να εξαλείψει οριστικά το φαινόμενο αυτό. Τέλος οι ως άνω διατάξεις επ’ουδενί δεν απαλλάσσουν τους δήμους από τις υποχρεώσεις τους, που απορρέουν από τις διατάξεις του ν. 4039/2012 για την φροντίδα των αδέσποτων ή εγκαταλελειμμένων δεσποζόμενων ζώων, ως προς τις οποίες επί το πλείστον έχουν φανεί ανεπαρκείς.
