Στις μέρες μας, στον καιρό δηλαδή της υπερχρέωσης απέναντι στα τραπεζικά ιδρύματα και της συνεπαγόμενης κατακόρυφης αύξησης των διαζυγίων, δεν είναι λίγες οι φορές που πολίτες απευθύνονται σε δικηγορικά γραφεία προκειμένου να ενημερωθούν για ζητήματα οφειλών απέναντι στα τραπεζικά ιδρύματα που δεν δημιούργησαν οι ίδιοι αλλά οι σύζυγοί τους αλλά δυστυχώς τους αφορούν και μάλιστα άμεσα. Παράλληλα ο θάνατος ενός εκ των δύο συζύγων σε καιρούς γενικευμένης ύφεσης και υπερχρέωσης είναι ένα ζήτημα που απασχολεί όλο και περισσότερες οικογένειες.
Ας διερευνήσουμε λοιπόν συνοπτικά το ζήτημα της ευθύνης του συζύγου για τον τραπεζικό δανεισμό του έτερου συζύγου σε περίπτωση λύσεως του γάμου είτε μέσω διαζυγίου είτε λόγω θανάτου.
Στην περίπτωση του διαζυγίου και καθώς ο γάμος ούτως ή άλλως δεν επηρεάζει την οικονομική αυτοτέλεια των συζύγων, δεν τίθεται ζήτημα ευθύνης απέναντι στο τραπεζικό ίδρυμα για χρέος που δημιούργησε ο έτερος σύζυγος κατά την διάρκεια του γάμου. Σε περίπτωση όμως παροχής εγγύησης σε τραπεζική σύμβαση προκειμένου ο έτερος σύζυγος να δανειστεί η ευθύνη παραμείνει ακέραια παρά τη λύση του γάμου με διαζύγιο. Πολλοί μάλιστα σύζυγοι θεωρούν κάκιστα και λανθασμένα ότι δεν είναι δυνατόν να ευθύνονται εξαιτίας μίας «τυπικής υπογραφής» που έθεσαν κατά την διάρκεια του γάμου προκειμένου να χρηματοδοτηθεί ο έτερος σύζυγος.
Επίσης, με τον νέο Πτωχευτικό Νόμο, παρασύρεται σε συμπτώχευση και ο διαζευγμένος σύζυγος – εγγυητής, στην περίπτωση που πτωχεύσει ο πρώην σύζυγος πρωτοφειλέτης Ιδιαίτερης προσοχής χρήζει και ενημέρωσης από εξειδικευμένο δικηγόρο η περίπτωση ύπαρξης τέκνων καθώς μετά τη λύση του γάμου εξακολουθούν φυσικά να θεωρούνται τέκνα και του έτερου συζύγου – οφειλέτη του οποίου την περιουσία αργότερα θα κληρονομήσουν τόσο κατά το ενεργητικό όσο και κατά το παθητικό της σκέλος, ήτοι και κατά τα χρέη.
Στην περίπτωση θανάτου του έτερου συζύγου – οφειλέτη απαιτείται εγρήγορση καθώς υφίστανται και νομικές προθεσμίες. Πιο συγκεκριμένα στην περίπτωση αυτή συνήθως ο επιζών σύζυγος όπως και τα τέκνα κληρονομούν τον εκλιπόντα έτερο σύζυγο – οφειλέτη. Στην έννοια όμως της κληρονομίας δεν περιλαμβάνεται μόνο το ενεργητικό αλλά και το παθητικό αυτής δηλαδή ο κάθε κληρονόμος εν ολίγοις κληρονομεί και τα χρέη του κληρονομούμενου κατά το ποσοστό της κληρονομικής του μερίδας. Ανάλογα με την περίπτωση και μετά από στάθμιση κάθε περίπτωσης απαιτείται για να μην βρεθούν οι κληρονόμοι σε εξαιρετικά δυσάρεστη θέση στην περίπτωση αυτή αποποίηση της κληρονομίας με σχετική δήλωση στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο και μάλιστα εντός συντόμου χρονικού διαστήματος (τετράμηνο από τον θάνατο ή από την δημοσίευση της διαθήκης αν υφίσταται διαθήκη).
Στην περίπτωση θανάτου του επικαρπωτή. Χρήζει προσοχής η περίπτωση του θανάτου επικαρπωτή. Η επικαρπία, εφόσον δεν ορίστηκε αλλιώς, με τον θάνατο του επικαρπωτή αποσβήνεται και επιστρέφει στον ψιλό κύριο. Σύμφωνα με την πάγια θέση της νομικής επιστήμης, η επικαρπία ως προσωποπαγής περιουσιακή σχέση δεν κληρονομείται, αλλά συνενώνεται αυτοδίκαια, εκ του νόμου, με την ψιλή κυριότητα. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποδέχθηκε ο ψιλός κύριος και τις προς τρίτους οφειλές διότι δεν αποτελεί αντικείμενο κληρονομικής διαδοχής η επικαρπία, αλλά απλώς επιστρέφει λόγω απόσβεσης του προσωποπαγούς αυτού δικαιώματος στον ψιλό κύριο. Κατ’ άλλη άποψη όμως (βλ. απόφαση 1595/2008 ΑΠ ) η επικαρπία αποτελεί στοιχείο της κατά το χρόνο του θανάτου του ψιλού κυρίου καταλειπομένης κληρονομικής περιουσίας. Σύμφωνα με αυτή την άποψη η επικαρπία αποτελεί μέρος της κληρονομιαίας περιουσίας που μεταβιβάζεται, άποψη που τελευταία ασπάζονται οι τράπεζες προκειμένου να επιτύχουν την ικανοποίηση της απαίτησης τους μέσω της περιουσίας του κληρονόμου. Ετσι ο ψιλός κύριος με τον θάνατο του επικαρπωτή, έρχεται αντιμέτωπος με τους δανειστές του αποβιώσαντος, αν δεν έχει προβεί σε εμπρόθεσμη (εντός τετραμήνου από τον θάνατο) αποποίηση ή σε αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, και μάλιστα ευθυνόμενος, κατά τους πρόσφατους ισχυρισμούς των τραπεζών και των funds ΚΑΙ με την προσωπική του περιουσία.
Όπως είναι λογικό δεν είναι δυνατό στο σύντομο αυτό άρθρο να αντιμετωπιστεί η πληθώρα των νομικών περιπτώσεων που μπορούν να προκύψουν στην περίπτωση λύσεως του γάμου ή λόγω θανάτου για τα χρέη που δημιούργησε κατά τη διάρκεια της ζωής του ο έτερος σύζυγος ή επικαρπωτής. Το μόνο βέβαιο είναι ότι απαιτείται εγρήγορση , έγκαιρη και έγκυρη νομική ενημέρωση από εξειδικευμένο δικηγόρο προς διασφάλιση των συμφερόντων του κάθε ενδιαφερομένου.
