Γράφει ο Φιλώτας Νιάρχος*
Κάθε χρόνο η ίδια ιστορία. Κι εμείς στο ίδιο έργο θεατές.
Μεγάλα τμήματα δασικών εκτάσεων εξαφανίζονται κάθε χρόνο.
Και μαζί καταστρέφεται και μεγάλο μέρος της πανίδας της Ελλάδας.
Ειδικά στα αστικά κέντρα, τα δασύλλια και τα πάρκα τσέπης που δημιουργούνται τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να δημιουργήσουν μια αίσθηση «δάσους» στο τοπίο.
Παρότι είναι μια ειλικρινά αξιέπαινη προσπάθεια των αρχών και των πολιτών για βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, στην ουσία είναι μια μικρή «ψευδαίσθηση ευημερίας», όσο τα δάση γύρω από τις πόλεις καίγονται κάθε χρόνο.
Γιατί η προσωπική και συλλογική ευημερία και ανάπτυξη απαιτεί ισορροπία και εναρμόνιση με τη φύση και το δασικό περιβάλλον.
Σύμφωνα με το European Forest Fire Information System (EFFIS), πέρυσι μέχρι τις 20 Αυγούστου 2021, στην Ελλάδα είχαμε 43% αύξηση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών αλλά και μια, δυστυχώς, εντυπωσιακή αύξηση περίπου 500% στη συνολική καμένη έκταση σε σχέση με το μέσο όρο του 2008-2020.
Ουσιαστικά κάηκαν 1.264.040 στρέμματα δάσους.
Οι επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών είναι πολύπλευρες και αποτελούν απειλή για το βιοφυσικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον και επηρεάζουν άμεσα όλους τους τομείς της οικονομίας. Οι επιπτώσεις μπορεί να αφορούν την καταστροφή χλωρίδας και πανίδας, την απώλεια βιοποικιλότητας, τη διαταραχή της υδρολογικής ισορροπίας και της ποιότητας του αέρα που αναπνέουμε αλλά μπορεί να συμβάλλει και στην απώλεια εισοδήματος και εργασίας και στην ερημοποίηση της υπαίθρου. Επομένως, οι επιπτώσεις από τις δασικές πυρκαγιές δεν είναι μόνο περιβαλλοντικές.
Με την πάροδο του χρόνου οι πυρκαγιές γίνονται πιο έντονες και είναι πολύ πιο δύσκολο να τις διαχειριστούμε. Παρότι οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν μέρος των φυσικών διεργασιών, η αστικοποίηση και κυρίως η κλιματική αλλαγή συμβάλλουν τα μέγιστα. Ορισμένοι ισχυρίζονται πως οι περιβαλλοντικές συνθήκες μεταβάλλονται διαρκώς και θα συμφωνήσω, όμως τέτοια απότομη μεταβολή των περιβαλλοντικών συνθηκών που οφείλεται σε ανθρωπογενή αίτια συμβαίνει για πρώτη φορά.
Οι Αέριοι Ρυπαντές (διοξείδιο του θείου, μονοξείδιο του άνθρακα κ.ά.) που οφείλονται κυρίως στην ανθρώπινη δραστηριότητα προκαλούν το εκτεταμένο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο με τη σειρά του αυξάνει τη θερμοκρασία της γης, λιώνει τους πάγους, δημιουργεί υπερχείλιση και ξηρασία.
Συνακολούθως, η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί εκτεταμένες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών στην Ελλάδα, αλλά και σε όλες τις χώρες με μεσογειακό κλίμα, οι οποίες «αφυδατώνουν» τα δάση.
Σχεδόν πάντοτε, λοιπόν, λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, τα δάση εξελίσσονται σε μια «ωρολογιακή βόμβα» έτοιμη να εκραγεί. Όπως έχω δηλώσει σε πρόσφατη ανάρτησή μου σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι εμπρηστές δεν είναι οι «αγριόφατσες, με τις ουλές και τα γένια». Είναι ο καθημερινός πολίτης που πετάει το αναμένο τσιγάρο, σκουπίδια ή εύφλεκτο υλικό στην ύπαιθρο. Είναι ο πολίτης που καίει τα κλαδιά του οικοπέδου του ή ψήνειστο ύπαιθρο εν μέσω αντιπυρικής περιόδου.
Είναι ο πολίτης που εγκαταλείπει την ιδιοκτησία του με ξερά χόρτα και κλαδιά.
Είναι ο πολίτης που ακούσια ή εκούσια συμβάλλει στο 90% των δασικών πυρκαγιών που προκαλείται από τον άνθρωπο.
Πέρα από τις όποιες πρωτοβουλίες σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος, αναδασώσεων και δενδροφυτεύσεων και σχεδιασμού περιβαλλοντικά φιλικών αστικών ιστών, η ευαισθητοποίηση των πολιτών, ο εθελοντισμός και πολιτική κρατική εγρήγορση συμβάλλουν στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και όχι στην καταστολή τους, που αποτελεί το ύστατο βήμα για να σωθεί το δάσος.
H εκπαίδευση των μικρών παιδιών για το περιβάλλον και η ενδυνάμωσή της ενσυναίσθησή τους για να αποκτήσουν καλές συνήθειες για τον πλανήτη, μέσα από διαδραστικά οικολογικά μαθήματα και εργαστήρια, μέσα στα σχολεία ή έξω στη φύση, ή ακόμα και διαδικτυακά δημιουργεί τη νέα γενιά των «πράσινων πολιτών».
Η γνώση για το τοπικό μεσογειακό περιβάλλον και η κατανόηση της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον αποτελούν πηγή έμπνευσης για βιώσιμες περιβαλλοντικές λύσεις.
Παράλληλα, η ενίσχυση εθελοντικών ομάδων δασοπροστασίας και η αντιπυρική προστασία σε επίπεδο Δήμων συμβάλλουν συνδυαστικά στη βελτίωση της ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων.
Έτσι, μεταβαλλόμαστε σε υπεύθυνους πολίτες, με την Αριστοτελική έννοια, πολίτες με τις απαραίτητες γνώσεις και τα απαραίτητα κοινωνικά ανακλαστικά.
Συνοψίζοντας, οι δασικές πυρκαγιές επηρεάζουν την ποιότητα του περιβάλλοντος, την κοινωνική και οικονομική ανάτυξη και την προσωπική ευημερία. Η ατομική ευθύνη και η δημιουργία «πράσινων πολιτών» από μικρή ηλικία με γνώση του φυσικού περιβάλλοντος, με ενσυναίσθηση και απόκτηση καλών πρακτικών μπορεί να συμβάλλει τόσο στη μείωση της έντασης, όσο και της συχνότητας των δασικών πυρκαγιών.
Για να είμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας απέναντι στον πλανήτη μας, τη γη.
* Ο κ. Νιάρχος είναι Διεθνολόγος – Πολιτικός Επιστήμονας, συνιδιοκτήτης της εταιρείας νανοτεχνολογίας AMEN New Technologies και Υπεύθυνος Δράσεων στην περιβαλλοντική οργάνωση We4All
