Από τις πλέον ισχυρές παρουσίες στον χώρο της διαχείρισης κεφαλαίων ο κ. Ευάγγελος Σφακιανάκης καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (UOA) και στο Neapolis-Pafos (NUP) στην Κύπρο καταφέρνει σε ηλικία μόλις 28 ετών να διαπρέπει στον κλάδο του, ως Portfolio Manager για λογαριασμό εταιρειών Asset Management.
Σε συνδυασμό με την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία, η κύρια ερευνητική του ενασχόληση εντάσσεται στο πεδίο της αξιολόγησης επενδύσεων αλλά και στην δημιουργία σχετικών μοντέλων για την διαχείριση κινδύνου.
Από το «πλούσιο» βιογραφικό του, ξεχωρίζει μεταξύ άλλων, η δημιουργία του πρώτου ελληνικού μοντέλου αξιολόγησης χρηματιστηριακών επενδύσεων, ένα καινοτόμο «εργαλείο» που φέρει τη δική του υπογραφή.
Το όνομα του κ. Σφακιανάκη πέρα από τα προβλεπτικά μοντέλα και τις αντισυμβατικές αναλύσεις του έγινε αντικείμενο εκτεταμένων αναφορών στο χώρο των επενδύσεων όταν το 2021 προέβλεψε την επερχόμενη διόρθωση των Αγορών, προβαίνοντας μάλιστα σε μαζικές ρευστοποιήσεις και αμυντική επανεξισορρόπηση των χαρτοφυλακίων του κατά το τελευταίο μισό του προαναφερθέντος έτους.
Ήταν επίσης από τους αναλυτές που δημοσίως έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου στους επενδυτές κρυπτονομισμάτων τον Μάιο του 2022 εφιστώντας τους την προσοχή για συνέχιση της πτώσης ακόμη και εάν το bitcoin βρισκόταν τότε σε εξαιρετικά υψηλά για σήμερα επίπεδα (συγκεκριμένα στα 32.000 δολάρια).
Όσο διαρκεί η συζήτηση μαζί του, γεννώνται διαρκώς ερωτήσεις για το πεδίο ενασχόλησης του καθώς οι γνώσεις, αλλά και η ιδιαίτερη προσέγγιση με την οποία διαχειρίζεται το επάγγελμα του, τροφοδοτούν την περιέργεια και την αίσθηση του να μάθεις, «εξερευνήσεις» όλο και περισσότερα από τον «κόσμο» του.
Εστιάζοντας όμως στις τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις, ο κ. Σφακιανάκης αφού σχολιάσει τα τεκταινόμενα/ τις αποφάσεις από την Fed, την αντίδραση των Αγορών απαντά στο κρίσιμο ερώτημα: Έχει λήξει ο συναγερμός για την παγκόσμια οικονομία ή βρισκόμαστε σε ένα σημείο – καμπής στην ιστορία;
Αναλυτικά η συνέντευξη του καθηγητή για το bankingnews:
Τι σας ώθησε ώστε να ασχοληθείτε τόσο ενεργά με τις επενδύσεις, την αξιολόγηση τους αλλά και την δημιουργία μοντέλων για τη διαχείριση κινδύνων;
Γενικά από μικρός θυμάμαι να ακούω τον παππού μου που συνήθιζε να λέει «εγώ με 50 δραχμές, αγόραζα όλο τον φούρνο».
Κάπως έτσι απομυθοποίησα στην πορεία την έννοια του χρήματος ως «νούμερο» στα μάτια μου και αντιλήφθηκα ότι δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα μέσο αντιπροσώπευσης της αγοραστικής μας δύναμης.
Όλοι ανεξαρτήτως επαγγέλματος, είτε καθηγητής, είτε γιατρός, είτε κομμωτής για παράδειγμα, δουλεύουμε με σκοπό να αυξήσουμε ή έστω να διατηρήσουμε την αγοραστική μας δύναμη.
Όσο καλός και εάν είναι κανείς στο να παράγει χρήμα, αν δεν προβεί ταυτόχρονα σε μια ορθή διαχείριση του, με αρχικό σκοπό να διασφαλίσει την ακεραιότητα της αγοραστικής του δύναμης διαχρονικά, στο τέλος της ημέρας θα καταλήξει σε μειονεκτική θέση.
Πόσω μάλλον σε περιόδους σαν αυτή που διανύουμε όπου ο πληθωρισμός βρίσκεται εδώ, πιο δυνατός από ποτέ.
Το μέσο το οποίο χρησιμοποιούμε όχι μόνο για την διασφάλιση αλλά και για την ανάπτυξη της αγοραστικής μας δύναμης διαχρονικά, είναι οι υγιείς επενδύσεις.
Η ανάγκη του να βρω τρόπους και μέσα αξιολόγησης για την βέλτιστη λήψη επενδυτικών αποφάσεων για εμένα και τους οικείους μου, με ώθησε στο να ασχοληθώ ενεργά με τον συγκεκριμένο τομέα και στην πορεία να τον «ερωτευτώ». Βέβαια, η λήψη επενδυτικών αποφάσεων και γενικά η ενεργή διαχείριση κεφαλαίων απαιτεί να έχεις έντονα κάποια «στοιχεία».
Όχι απαραίτητα θετικά, τα οποία όμως δεν χαρακτηρίζουν την πλειονότητα των ανθρώπων κατά τον ίδιο βαθμό.
Για αυτό τον λόγο δεν αποτελεί και έκπληξη που στατιστικά το 90% των ανθρώπων που ασχολούνται με τον εν λόγω κλάδο είτε ως ερασιτέχνες είτε ως επαγγελματίες τελικά αποτυγχάνουν.
Θα έλεγε κανείς ότι αυτό επιλέγει εσένα και όχι εσύ απαραίτητα αυτό.
Από την προσωπική σας εμπειρία λοιπόν, ποιά στοιχεία κρίνετε πως απαιτείται να έχει κάποιος για μια επιτυχημένη πορεία στον εν λόγω κλάδο;
Είναι μια πολύ ωραία ερώτηση η οποία όμως επιδέχεται και αρκετή συζήτηση, θα έλεγα.
Θα απαντήσω όμως επιγραμματικά και θα εστιάσω στα σημαντικότερα σημεία κατά την άποψη μου.
Αρχικά, ένα άτομο θα πρέπει να έχει πολύ υψηλό αίσθημα ευθύνης.
Το να λαμβάνεις αποφάσεις για τα δικά σου κεφάλαια ήδη απαιτεί από μόνο του μια σημαντική μορφή υπευθυνότητας, φανταστείτε τι σημαίνει η λήψη αποφάσεων για τα κεφάλαια άλλων ανθρώπων/εταιρειών που καλείσαι να διαχειριστείς.
Θα έλεγα πως είναι και ο κύριος λόγος που ο κλάδος μας απαιτεί να έχεις «γερό στομάχι» και πίστη στην ανάλυση σου, την οποία όμως θα πρέπει συνεχώς να επαναξιολογείς και καθορίζεις.
Εν ολίγοις, ένας επαγγελματίας θα πρέπει να λατρεύει τη διαρκή και εκτεταμένη ανάλυση δεδομένων, διότι αυτή θα αποτελεί πλέον και την καθημερινότητα του με την οποία «δεσμεύεται».
Αξίζει να τονιστεί ότι κάθε απόφαση που λαμβάνεται χωρίς να βασίζεται σε δεδομένα, αποτελεί απλώς μια εικασία.
Έτσι καταλήγω στο τελευταίο και ίσως σημαντικότερο χαρακτηριστικό που κρίνω ότι απαιτείται να έχει κάποιος για την ορθή λήψη επενδυτικών αποφάσεων: Την έλλειψη συναισθήματος.
Σε αυτόν τον κλάδο, όποιος επιτρέπει στο συναίσθημα του να επηρεάζει την λογική του, αργά ή γρήγορα θα το μετανιώσει.
Ας σκεφτούμε το 2022, η οποία ήταν μια ηχηρή χρονιά που ταρακούνησε και επανέφερε τους συναισθηματικούς ή… «ρομαντικούς» θα έλεγα, του 2021 στην πραγματικότητα.
Πράγματι το 2022 ήταν μια πολύ άσχημη χρονιά για τις παγκόσμιες αγορές, παρόλα αυτά εσείς βασιζόμενος στην ανάλυση σας το είχατε αντιληφθεί και είχατε ήδη προσαρμοστεί καταλλήλως από τα τέλη του 2021.
Τι σας οδήγησε στο να πάρετε αυτή την απόφαση;
Ήταν αρκετά θέματα που επικρατούσαν τότε αλλά θα εστιάσω την απάντηση μου στην μεθοδολογία που ακολούθησα και ακολουθώ γενικά στις αναλύσεις μου.
Προσωπικά χρησιμοποιώ top-down approach κατά την λήψη επενδυτικών αποφάσεων.
Θεωρώ πως πρώτα πρέπει να μελετήσεις το δάσος, προτού καταλήξεις στο δέντρο.
Στην προκειμένη, το δάσος είναι το μακρο-οικονομικό περιβάλλον. Αυτό που τονίζω μονίμως και εκτεταμένα στις διαλέξεις μου είναι το πόσο σημαντική είναι η ανάλυση του μακρο-οικονομικού περιβάλλοντος κατά την διαδικασία λήψης επενδυτικών αποφάσεων. Αν δεν γνωρίζεις την παρούσα κατάσταση της οικονομίας και τη φάση στην οποία βρίσκεται, είναι σαν να έχεις σαλπάρει με ιστιοφόρο μη γνωρίζοντας την κατεύθυνση του ανέμου. Η Αμερική είχε μπροστά της και έχει ακόμα ένα μεγάλο πληθωριστικό πρόβλημα να αντιμετωπίσει.
Το πρόβλημα αυτό δεν ήταν ούτε ξαφνικό ούτε κρυφό, οποιοσδήποτε με βασικές γνώσεις μακρο-οικονομικής θα μπορούσε να το αντιληφθεί από την γέννηση του κι όλας το 2020 ως συνέπεια όλων αυτών των εκτεταμένων επεκτατικών δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών που ασκήθηκαν.
Φανταστείτε το σαν μια έντονη σεισμική δόνηση η οποία δημιούργησε ένα μικρό κύμα το οποίο με την πάροδο του χρόνου μετατρέπεται σε τσουνάμι όσο πλησιάζει την ακτή.
Οι υπερβολικές αυτές πολιτικές που ασκήθηκαν σε συνδυασμό με τις υψηλές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών λόγω “lockdowns” συνέβαλαν στο να δημιουργηθεί μια ψευδαίσθηση «πλούτου» στην οικονομία και έντονη ευφορία στις αγορές.
Το 2021 άρχισε να φαίνεται από την ακτή σιγά σιγά το πληθωριστικό τσουνάμι που σχηματίζεται, με την Κεντρική Τράπεζα να ιδρώνει αποκαλώντας αρχικά το πρόβλημα ως «παροδικό» επιρρίπτοντας την ευθύνη στο supply chain ενώ ανακοινώνει παράλληλα εμμέσως την έναρξη ενός κύκλου αυξήσεων επιτοκίων.
Οι επενδυτές όμως, έχοντας πλεόνασμα μετρητών και παράλληλα τον καθησυχασμό από την Fed διατείνονταν πως πρόκειται απλά για… ένα προσωρινό πρόβλημα – συνέχισαν τις αλόγιστες επενδύσεις αδιαφορώντας για την επικείμενη συσταλτική νομισματική πολιτική και το ενδεχόμενο του να μην έχει αντιληφθεί ακόμα πλήρως ή ομολογήσει η Fed την σοβαρότητα της κατάστασης.
Παράλληλα, η πανδημία είχε «πλημυρίσει» τις αγορές με έναν τεράστιο αριθμό αρχάριων επενδυτών με περίσσια θα λέγαμε κεφάλαια, οι οποίοι έψαχναν απλά εναλλακτικούς τρόπους παραγωγής εισοδήματος.
Οι άνθρωποι αυτοί όντας λοιπόν αρχάριοι και η πλειονότητα τους χωρίς καν βασικές χρηματοοικονομικές και μακρο-οικονομικές γνώσεις, λάμβαναν αποφάσεις με βάση το συναίσθημα.
Οδηγούνταν από την πεποίθηση ότι οι αγορές μόνο ανεβαίνουν. Με βάση αυτές τις κινήσεις, οι αποφάσεις στις αγορές δεν βασιζόταν σε δεδομένα, δεν είχαν κάποια λογική, παρά μόνο συναισθηματισμό και τυφλή εμπιστοσύνη στις τότε εικασίες της Fed. Το πρόβλημα δεν ήταν «παροδικό» και ούτε βασιζόταν αποκλειστικά στο supply chain, η Fed το είχε υποτιμήσει.
Αυτά μαρτυρούσαν τα τότε δεδομένα, αυτά και ακολούθησα.
Από τα λεγόμενα σας μπορεί να διακρίνει κανείς μια απογοήτευση-δυσαρέσκεια για τους χειρισμούς της Κεντρικής Τράπεζας (Fed). Θα λέγατε ότι έχει μερίδιο ευθύνης στην σημερινή αβεβαιότητα των αγορών; Ποιες κινήσεις θα μπορούσαν να είχαν επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα;
Η απάντηση μου σε αυτό το ερώτημα έχει διττό χαρακτήρα. Η Fed και γενικά η σύγχρονη παγκόσμια οικονομία το 2020 ήρθε αντιμέτωπη με ένα πρωτοφανές πρόβλημα: Με την αβεβαιότητα στα ύψη, πάρθηκαν μέτρα και ασκήθηκαν άνευ προηγουμένου πολιτικές.
Ήταν λογικό και επόμενο να δημιουργηθούν κάποιες σημαντικές παρενέργειες στο σύστημα.
Η αλήθεια είναι ότι η κύρια απογοήτευση μου απέναντι στην Κεντρική Τράπεζα της Αμερικής έγκειται στα υπερβολικά κατά την γνώμη μου μέτρα τόνωσης της οικονομίας που έλαβε, καθώς επίσης και στη στάση του «όλα καλά, όλα υπό έλεγχο», που είχε υιοθετήσει μέχρι και τα τέλη του 2021 τη στιγμή που τα δεδομένα μόνο αυτό δεν έδειχναν.
Παρόλα αυτά, στα FOMC minutes του Δεκεμβρίου του 2021 θεωρώ την είδαμε για πρώτη φορά να αλλάζει πρόσωπο και πλέον να κοιτά κατάματα το πρόβλημα.
Από εκεί και στο εξής συμφωνώ πλήρως με τις αποφάσεις και τις πολιτικές που ασκήθηκαν από μεριάς της. Πολλοί αναλυτές την χαρακτήριζαν και χαρακτηρίζουν ακόμα ως «extremely hawkish», προσωπικά όμως θεωρώ λειτούργησε άριστα κάνοντας ακριβώς αυτό που έπρεπε, αφού είχε παράλληλα μονίμως και το «πράσινο φως» από την αγορά εργασίας.
Όσον αφορά στον πληθωρισμό;
Η εκτίναξη του πληθωρισμού σαν φαινόμενο, χρήζει άμεσης και δραστικής αντιμετώπισης.
Τα μέτρα που ελήφθησαν και συνεχίζουν να λαμβάνονται, είναι αναγκαία τουλάχιστον για να αποδυναμωθεί το εφιαλτικό σενάριο ενός ανεξέλεγκτου πληθωρισμού.
Ελπίζω να συνεχίσει με αυτόν τον ρυθμό και να ολοκληρώσει ανενόχλητη το έργο της, διότι οι μη προσεγμένες κατά την γνώμη μου δηλώσεις του προέδρου της στο τέλος της πρόσφατης (Φεβρουαρίου 2023) συνεδρίασης και το λάθος σινιάλο που δόθηκε (οδηγώντας την αγορά σε αλόγιστη άνοδο)- ήταν φαινόμενα που με θορύβησαν έντονα.
Δηλαδή; Μπορείτε να επεκταθείτε περαιτέρω: Τι ακριβώς σας δυσαρέστησε και ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας για το μέλλον της οικονομίας;
Ο μεγαλύτερος φόβος μου για το μέλλον της οικονομίας είναι ένα πρόωρο pivot από την Fed. Αν η Fed βιαστεί να ανακοινώσει τη «νίκη» ή στείλει εσφαλμένα σήματα αισιοδοξίας στην αγορά ότι πλέον «όλα υπό έλεγχο», είναι εξαιρετικά πιθανό το ενδεχόμενο αναζωπύρωσης των πληθωριστικών μετρήσεων.
Ένα δεύτερο κύμα πληθωριστικών μετρήσεων θα φέρει την Κεντρική Τράπεζα σε πολύ δύσκολη θέση, καθώς τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν θα θυμίζουν αρκετά τα αντίστοιχα του 1981 οδηγώντας την οικονομία σε εκτροχιασμό.
Είναι προτιμότερο να αργοπορήσει καθώς έχει μετέπειτα την δυνατότητα με ήπιες παρεμβάσεις να ισορροπήσει την οικονομία, παρά να βιαστεί.
Μέχρι πρότινος, η διοίκηση της έδειχνε να αναγνωρίζει έχει γνώση και να ακολουθεί πιστά την εν λόγω κατεύθυνση.
Δεν λέω ότι δεν συνεχίζει να το κάνει, καθώς οι συνέπειες σε κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικές.
Αυτό που λέω είναι ότι σε πρώτη φάση τα χαμόγελα που μοιράστηκαν πρόωρα και αδικαιολογήτως στο press conference της πρόσφατης συνεδρίασης θα πρέπει με κάποιο τρόπο να συνετιστούν και άμεσα.
Σε δεύτερη φάση, δεν έχει εξαλειφθεί ακόμα ο κίνδυνος. Ίσα ίσα κατά την άποψη μου βρισκόμαστε στο πιο κρίσιμο σημείο.
Σε περιόδους σαν και αυτή, η αδιάλειπτη επαγρύπνηση, η υπομονή και η κατάλληλη διαχείριση των δεδομένων που προκύπτουν είναι οι κύριοι πυλώνες πάνω στους οποίους θα στηριχθεί μακροχρόνια η ευημερία της παγκοσμίως μεγαλύτερης οικονομίας.
