Από τη Λυδία Λουίζου, προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Νομικής του ΑΠΘ
Φαντάζει μία αστήρευτη πηγή γνώσεων, ένα πολύτιμο εργαλείο δημιουργίας περιεχομένου, με μία λέξη ένας «παντογνώστης». Μία σημαντική καινοτομία του 21ου αιώνα ακούει στο όνομα “Chat GPT”, δημιούργημα της τεχνητής νοημοσύνης. Μέσω μίας συνομιλίας (chatbot) ο χρήστης μπορεί να λάβει απαντήσεις σε ερωτήματά του, καθώς και να δώσει εντολές δημιουργίας, επεξεργασίας και ανάλυσης πάσης φύσεως αρχείων (κείμενα, φωτογραφίες, κώδικες). Το γλωσσικό αυτό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης βασίζεται σε έναν αλγόριθμο, προγραμματισμένο από ανθρώπους, ώστε να προμηθεύεται πληροφορίες από μία συνεχώς τροφοδοτούμενη πηγή δεδομένων. Το περιθώριο λάθους, η επίβλεψη και υπεύθυνη παραγωγή του περιεχομένου εξαρτώνται από τον ανθρώπινο παράγοντα. Η λεγόμενη τεχνολογία του GPT-4 αποτελεί μία σύγχρονη εγκυκλοπαίδεια, προσιτή σε όλους τους χρήστες του διαδικτύου. Οι δημιουργοί του ChatGPT, χρησιμοποιώντας μία έξυπνη και συμφέρουσα πρακτική marketing, διέθεσαν δωρεάν την χρήση του προγράμματος, χωρίς κόστος, μέχρι να γίνει ευρέως γνωστή η εφαρμογή. Πλέον, υπάρχει ένα ημερήσιο όριο στις πληροφορίες που ο χρήστης δύναται να αναζητήσει, διαφορετικά μπορεί να επιλέξει το αναβαθμισμένο πακέτο, με το αντίστοιχο μηνιαίο κόστος συμμετοχής.
Σήμερα, η εφαρμογή υπάρχει στις περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές χρηστών, την οποία χρησιμοποιούν όχι μόνο για απλά ερωτήματα της καθημερινότητας αλλά και για επαγγελματικές συμβουλές, ανάλυσης σχεδίων και δημιουργίας περιεχομένου από επαγγελματίες. Η πληροφορία προσφέρεται πλέον με ένα απλό «κλικ», άμεσα και εύκολα, ελαχιστοποιώντας την πνευματική διεργασία. Δεν παύει όμως να αποτελεί μία μηχανή παραγωγής δεδομένων, με πιθανότητα σφάλματος και δυσερμηνείας. Επίσης, το πρόγραμμα στερείται συναισθηματικής νοημοσύνης, παράγοντας ξύλινο και ίσως μεροληπτικό περιεχόμενο. Σε κάθε περίπτωση, η τυφλή εμπιστοσύνη σε ένα τέτοιο μοντέλο, μπορεί να παραπληροφορήσει τους χρήστες καθώς και να οδηγήσει σε φαινόμενα λογοκλοπής.
Ένα τέτοιο εργαλείο παραγωγής κειμένων και ανάλυσης αρχείων, δεν θα μπορούσε να περάσει αδιάφορο και από το επάγγελμα των νομικών. Η δημιουργία δικογράφων αποτελεί μία χρονοβόρα και απαιτητική διεργασία, απαραίτητη για την συμμετοχή και εξέλιξη του δικαστικού αγώνα. Θα περίμενε κανείς από τους γνώστες της νομικής επιστήμης να μην βασίζονται σε πρόχειρους, συχνά λανθασμένους, κατασκευασμένους από το ΑΙ, λόγους καθώς και να γνωρίζουν τις συνέπειες της λογοκλοπής. Θύμα της «τεχνολογίας» έπεσε ένας έμπειρος δικηγόρος στη Νέα Υόρκη, ο οποίος εμπιστεύτηκε τυφλά την εφαρμογή, με σκοπό να επεξεργαστεί ένα μεγάλο όγκο πληροφοριών και να συντάξει δικόγραφο με ανύπαρκτη νομολογία! Η γραμμή υπεράσπισής του βασίστηκε σε δήθεν αποφάσεις δικαστηρίων, οι οποίες αποτελούσαν επινόηση του Chat GPT. Η αβάσιμη τεκμηρίωση των ισχυρισμών του έγινε αντιληπτή από το δικαστήριο κατά το στάδιο των καταθέσεων, αφού ο αναφερόμενος φέρεται να αναφέρθηκε σε έξι ψευδείς δικαστικές αποφάσεις δήθεν από τη νομολογία. Ο δικηγόρος, όταν ήρθε αντιμέτωπος με τη δικαιοσύνη, ισχυρίστηκε στο δικαστήριο ότι αμελώς εμπιστεύτηκε τις πληροφορίες του προγράμματος, χωρίς να επαληθεύσει την αυθεντικότητά τους και χωρίς να έχει σκοπό να παραπλανήσει το δικαστήριο.
Έντονη ανησυχία για την εξέλιξη και τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης, όχι μόνο στο χώρο της δικαιοσύνης αλλά και στην καθημερινότητά μας, έχει εκφράσει το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων (CCBE). Μέσω του αναφερόμενου ευρωπαϊκού φορέα δικηγόρων, το οποίο εκπροσωπεί εκατομμύρια νομικούς που δραστηριοποιούνται στην Γηραιά ήπειρο, ο Έλληνας πρόεδρος Παναγιώτης Περάκης, προειδοποιεί για τις καταστροφικές συνέπειες που πιθανώς να προκύψουν αν η τεχνητή νοημοσύνη ξεφύγει από τον ανθρώπινο έλεγχο και καλεί την Ευρώπη και τα μέλη της, μέσω μίας οργανωμένης διεπιστημονικής σύμπραξης, να ενεργήσουν θετικά, λαμβάνοντας υπόψη τις εκκλήσεις και προτάσεις της παγκόσμιας νομικής κοινότητας, θεσμοθετώντας αναγκαίους κανόνες και μέτρα ασφαλείας, με σκοπό την οριοθέτηση του τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Χώρια από την παραπάνω έκκληση της νομικής κοινότητας, έντονη ανησυχία έχουν εκφράσει διεθνείς οργανισμοί, κυβερνήσεις καθώς και το διακυβερνητικό πολιτικό και οικονομικό φόρουμ (G7).
Παράλληλα εγείρονται πολλά ηθικά ζητήματα σχετικά με την ανέλεγκτη, μέχρι τώρα, χρήση των εφαρμογών AI, και συγκεκριμένα του ChatGPT. Σχετικά με το αδίκημα της λογοκλοπής δεν είναι ενημερωμένοι πολλοί χρήστες της εφαρμογής, οι οποίοι μεταφέρουν επακριβώς της πληροφορίες που προσφέρει το πρόγραμμα σε εργασίες, έρευνες και κάθε είδους κείμενα, τα οποία δημοσιεύουν στο ευρύ κοινό, αγνοώντας τις συνέπειες χρήσης περιεχομένου δημιουργού, που δεν έχει δώσει σχετική συναίνεση. Εκτός από την παραβίαση των δικαιωμάτων του δημιουργού υπάρχει κίνδυνος διάδοσης ψευδών, μεροληπτικών ή και λανθασμένων πληροφοριών, των οποίων η προέλευση δεν αναγράφεται στο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης.
Το παράδειγμα του δικηγόρου, μας αφυπνίζει από τον πνευματικό λήθαργο που μας έχει δημιουργήσει η ευκολία της χρήσης της τεχνολογίας. Η τεχνητή νοημοσύνη μας προσφέρει ένα πολύτιμο δώρο, που μπορεί να μας γλιτώσει χρόνο και κόπο, αν το χρησιμοποιήσουμε ως εργαλείο επεξεργασίας πληροφοριών, ανάλυσης όγκου δεδομένων και αναζήτησης απαντήσεων, σε ζητήματα που παρουσιάζονται καθημερινά στην καθημερινότητα και στην εργασία μας. Όσο και να μας εντυπωσιάζει η αλματώδης εξέλιξη και οι προηγμένες λύσεις της τεχνολογίας, δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι πίσω από τα προγράμματα και τους υπολογιστές υπάρχει ο ανθρώπινος παράγοντας. Ιδίως στους επαγγελματίες του νομικού κλάδου, οι οποίοι καθημερινά αναλύουν δικογραφίες, καταθέσεις, πραγματογνωμοσύνες και άλλα σχετικά με μία δίκη έγγραφα, το ChatGPT, μπορεί να αποτελέσει σύμμαχο στην έρευνα και σύνταξη εγγράφων, κάτω από τη δική τους εποπτεία.
Είναι πασιφανές ότι η τεχνολογία εξελίσσεται ταχύρρυθμα και η νομοθεσία «τρέχει» να καλύψει τα κενά. Λαμβάνοντας υπόψη τα νομικά και ηθικά ζητήματα που έχουν αναδυθεί, είναι πλέον κρίσιμο να παρθούν οι κατάλληλες αποφάσεις, σχετικά με τη δημιουργία ενός νομικού πλαισίου, εντός του οποίου θα οριοθετείται η δραστηριότητα των νέων τεχνολογικών μοντέλων, ώστε να διασφαλιστεί η υπεύθυνη χρήση τους. Εκτός όμως της ανάγκης ενός πλαισίου προστασίας, οι χρήστες επιβάλλεται να χρησιμοποιούν με σύνεση, υπευθυνότητα και μέτρο, τα νέα τεχνολογικά εργαλεία, διατηρώντας την ακεραιότητα του λόγου τους και της γραφής τους. Είναι σημαντικό να δείχνουμε τη δέουσα επιμέλεια στις πληροφορίες που αντλούμε ώστε να διακρίνουμε τις αξιόπιστες πληροφορίες από σφάλματα, παρερμηνείες και ανακρίβειες.
