Σύμφωνα με το δελτίο τύπου της Τράπεζας της Ελλάδος, με ημερομηνία 18.09.2024, η συνολική ονομαστική αξία των δανείων του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα, τα οποία διαχειρίζονται οι εγχώριες Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ) και έχουν μεταβιβαστεί σε εξειδικευμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο εξωτερικό, ανήλθε στα 69,768 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2024, έναντι 70,045 δισεκατομμυρίων ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο, σημειώνοντας μείωση κατά 277 εκατομμύρια ευρώ.
Το πόσο από αυτά τα 277 εκατομμύρια ευρώ έχει εισπραχθεί μέσω πλειστηριασμών στην Ελλάδα δεν είναι εύκολα διαθέσιμο, καθώς τα σχετικά δεδομένα δεν δημοσιεύονται τακτικά ή με λεπτομέρειες. Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσίευμα του 2016, το συνολικό ποσό που συγκεντρώθηκε από πλειστηριασμούς ακινήτων εκείνο το έτος ανήλθε σε περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Από αυτό και μόνο, θα μπορούσε να συναχθεί ότι η πλειονότητα των 277 εκατομμυρίων ευρώ συγκεντρώθηκε μέσω πλειστηριασμών που επισπεύστηκαν από τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, γνωστές ως servicers.
Αλλά ποια είναι η ταυτότητα αυτών των servicers;
Τι είδους εταιρείες είναι;
Είναι χρηματοδοτικά ιδρύματα, όπως ορίζεται από την ελληνική νομοθεσία, ή, όπως συχνά αποκαλούνται, εταιρείες είσπραξης οφειλών;
Διάκριση μεταξύ χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και εταιρειών διαχείρισης πιστώσεων στο εθνικό και ευρωπαϊκό δίκαιο
Το σύγχρονο χρηματοπιστωτικό τοπίο απαιτεί την ύπαρξη εξειδικευμένων νομικών οντοτήτων για τη διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων και πιστώσεων. Στην Ελλάδα, ο Νόμος 4354/2015 εισήγαγε δύο νέες εταιρικές δομές: τις Εταιρείες Απόκτησης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΑΑΔΠ) και τις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ). Ωστόσο, η ερμηνεία και η εφαρμογή αυτών των νομικών μορφών συχνά συγκρούονται με τις διατάξεις του ευρωπαϊκού δικαίου, ιδίως όσον αφορά την ταξινόμησή τους ως χρηματοδοτικά ιδρύματα ή εταιρείες διαχείρισης πιστώσεων.
1. Ταξινόμηση των οντοτήτων βάσει της εθνικής νομοθεσίας
Σύμφωνα με τον Νόμο 4354/2015, οι ΕΔΑΔΠ ταξινομούνται ως χρηματοδοτικά ιδρύματα. Αυτή η ταξινόμηση βασίζεται στο γεγονός ότι αυτές οι εταιρείες διαχειρίζονται απαιτήσεις από δάνεια και πιστώσεις που έχουν χορηγηθεί από πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα. Η Τράπεζα της Ελλάδος εποπτεύει αυτές τις οντότητες, οι οποίες απαιτούν ειδική άδεια για να λειτουργήσουν. Ο Νόμος 5072/2023, που ενσωματώνει την Οδηγία 2021/2167/ΕΕ, επαναβεβαιώνει αυτήν την ταξινόμηση, θεωρώντας τους servicers ως χρηματοδοτικά ιδρύματα.
Ωστόσο, αυτή η εθνική νομοθεσία φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις του ευρωπαϊκού δικαίου, το οποίο διακρίνει σαφώς τα χρηματοδοτικά ιδρύματα από τους διαχειριστές πιστώσεων.
2. Ταξινόμηση των οντοτήτων βάσει του ευρωπαϊκού δικαίου
Το ευρωπαϊκό δίκαιο διαφοροποιεί σαφώς τα χρηματοδοτικά ιδρύματα από τους διαχειριστές πιστώσεων. Τα χρηματοδοτικά ιδρύματα, όπως ορίζονται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 575/2013 και τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/2033, είναι επιχειρήσεις που ασχολούνται με δραστηριότητες όπως η χορήγηση πιστώσεων, η χρηματοδοτική μίσθωση και η διαχείριση χαρτοφυλακίων. Αντίθετα, οι διαχειριστές πιστώσεων, σύμφωνα με την Οδηγία 2021/2167/ΕΕ, είναι νομικές οντότητες που διαχειρίζονται μη εξυπηρετούμενα δάνεια για λογαριασμό αγοραστών πιστώσεων.
Αυτή η διάκριση βασίζεται σε λειτουργικά κριτήρια.
3. Εφαρμογή των νομικών κανόνων σε πραγματικά περιστατικά
Στην πράξη, οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις στην Ελλάδα, όπως οι DoValue, Cepal και Intrum, δεν πληρούν τα κριτήρια για να χαρακτηριστούν ως χρηματοδοτικά ιδρύματα βάσει του ευρωπαϊκού δικαίου. Οι δραστηριότητές τους περιορίζονται στη διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων, χωρίς να εμπλέκονται στη χορήγηση πιστώσεων ή στη διαχείριση χαρτοφυλακίων.
4. Η υπεροχή του ευρωπαϊκού δικαίου
Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το ευρωπαϊκό δίκαιο υπερισχύει του εθνικού δικαίου. Αυτό σημαίνει ότι οι εθνικές διατάξεις που έρχονται σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό δίκαιο δεν μπορούν να εφαρμοστούν.
Συμπέρασμα
Η ανάλυση των εθνικών και ευρωπαϊκών κανονισμών δείχνει ότι οι Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ) δεν μπορούν να ταξινομηθούν ως χρηματοδοτικά ιδρύματα (financial institutions), αλλά ως διαχειριστές πιστώσεων (credit servicers).
Συνεπώς, όλες οι συμβάσεις ανάθεσης διαχείρισης σε αυτές τις οντότητες, βάσει του Νόμου 4354/2015, είναι απολύτως άκυρες, καθώς, σύμφωνα με τον συγκεκριμένο νόμο, τέτοιες αναθέσεις γίνονται αποκλειστικά σε ” χρηματοδοτικά ιδρύματα” και όχι σε τρίτους. Οι συμβάσεις ανάθεσης διαχείρισης δυνάμει του Νόμου 3156/2003, ο οποίος επιτρέπει όχι μόνο σε χρηματοδοτικά ιδρύματα αλλά και σε τρίτους να αναλάβουν τη διαχείριση, θα μπορούσαν ενδεχομένως να θεραπευτούν στο μέλλον, εφόσον οι σχετικές εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις καταστούν εγγυητές των μεταβιβαζόμενων απαιτήσεων, όπως ορίζεται στο Άρθρο 10, Παράγραφο 14 του Νόμου 3156/2003
Το μόνο βέβαιο, ξεκάθαρο και ασφαλές συμπέρασμα είναι ότι όλοι οι πλειστηριασμοί που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα από αυτές τις εταιρείες είναι άκυροι.
Ολόκληρη η μελέτη
